Choroby serca u psa mogą przebiegać łagodnie lub być tragiczne w skutkach. Trzeba zwracać uwagę na wygląd i zachowanie czworonoga. W razie powtarzających się dolegliwości należy zabrać psa do lecznicy dla zwierząt. Na budowę i funkcjonowanie mięśnia sercowego ma wpływ psia dieta.
Choroby serca u psa mogą być wywołane mniej lub bardziej poważnymi czynnikami. Przyczyn schorzeń i niedomagań może być wiele. Powodem tej choroby są przypadłości wrodzone lub nabyte. Serce niekiedy źle funkcjonuje również z powodu zatrucia, pasożytów, wirusów, bakterii, grzybów, chorób towarzyszących czy zbytniego wysiłku psa.
Anatomia i funkcjonowanie serca u psa
Choroby serca u psa mogą wywoływane być przez wiele różnych czynników. Serce jest centralnym narządem krążenia, który bezustannie pompuje krew przez sieć naczyń krwionośnych. Umiejscowione jest w środku klatki piersiowej. Serce czworonoga ma jajowaty kształt Jego długa oś tworzy z mostkiem kąt około 45o.
Serce stanowi średnio około 0,7 % masy ciała. Jednak jego bezwzględna masa i względna różni się znacząco. Serca psów sportowych są dwa, a nawet trzy razy cięższe, niż czworonogów mniej atletycznych i otłuszczonych w porównywalnej wielkości. Serce otoczone jest osierdziem.
Zmienia ono swój kształt dostosowując się do rozmiaru serca podczas skurczów cyklicznych. Serce lewe otrzymuje krew utlenowaną w płucach przy udziale żył płucnych. Następnie wyrzuca ją do aorty. Serce u psa bije ponad 100 tysięcy razy na dobę. Skurcz mięśnia sercowego to każde uderzenie serca.
W skład serca wchodzą 4 jamy:
- przedsionek prawy,
- przedsionek lewy,
- komora prawa,
- komora lewa.
Podczas kurczenia serca, krew tłoczona jest przez całe ciało. Pobiera ona tlen z płuc i dostarcza go wraz ze składnikami odżywczymi do komórek. Jednocześnie dwutlenek węgla dostarczany jest do płuc w celu wydalenia wraz z wydechem.
Zastawki umożliwiają przepływ krwi tylko w jednym kierunku. Przez prawy przedsionek wpływa do serca odtleniona krew i przemieszcza się do prawej komory, do płuc. Później z lewego przedsionka i dalej do lewej komory. Krew natleniona opuszcza serce i powraca do krwiobiegu.
Choroby serca
Choroby serca u psa powinny zostać zdiagnozowane przez lekarza weterynarii. Warto przestrzegać odpowiednio zbilansowanej diety i pielęgnacji czworonoga w celu uniknięcia wielu chorób. Trzeba dbać o zdrowie czworonożnego przyjaciela. Jednak nie należy samodzielnie leczyć psa lub podawać mu lekarstw przeznaczonych dla ludzi.
Powszechne choroby serca u psa:
- Zawał mięśnia sercowego.
- Zapalenie mięśnia sercowego.
- Choroby zastawek serca u psów.
- Zastoinowa niewydolność serca lewokomorowa.
- Zastoinowa niewydolność serca prawokomorowa.
- Przekrwienie płuc w wyniku niewydolności serca, przy czym występują zaburzenia oddechowe.
- Nicienie sercowe.
- Nowotwory serca.
Zawał mięśnia sercowego
Choroby serca u psa mogą pojawić się nagle. Jedną z takich chorób jest niespodziewana martwica mięśnia sercowego. Jest ona spowodowana utrzymującym się całkowitym zmniejszeniem dopływu krwi do serca w wyniku zakrzepu. Następuje zawał serca, ponieważ krew nie dociera do mięśnia sercowego. Zawał serca spowodowany jest chorobami towarzyszącymi.
Objawy zawału serca u psa:
- osłabienie,
- ospałość,
- duszność,
- brak łaknienia,
- wymioty,
- zapaść,
- nagły zgon.
Przyczynami zawału serca u psa mogą być:
- posocznica,
- zaburzenia rytmu serca,
- choroby zatokowo-zakrzepowe,
- podzastawkowe zwężenie aorty,
- choroby neurologiczne,
- bakteryjne zapalenie wsierdzia,
- miażdżyca,
- choroby naczyń wieńcowych,
- nowotwory, które znajdują się w okolicy mięśnia sercowego i prowadzą do blokowania przepływu krwi i niedotlenienia serca.
Chorego czworonożnego przyjaciela, który ma duszności trzeba jak najszybciej zabrać do lecznicy dla zwierząt. Lekarz weterynarii na podstawie opisanych objawów zleci odpowiednie badania, zdiagnozuje chorobę i jak najszybciej rozpocznie leczenie pacjenta. Przy zawale mięśnia sercowego liczy się czas, ponieważ może dojść do zapaści.
Zapalenie mięśnia sercowego
Choroby serca u psa związane są ze zmianami w mięśniu sercowym lub w zastawkach, a także z zaburzeniami przewodnictwa elektrycznego. Zaburzenia przepływów impulsów mogą mieć wpływ na regularność uderzeń serca oraz powodować arytmię, która zagraża życiu. Do zapalenia mięśnia sercowego dochodzi najczęściej w wyniku działania czynników zakaźnych.
Do przyczyn zapalenia mięśnia sercowego należą:
- wirusy,
- bakterie,
- grzyby
- pierwotniaki,
- choroby: wirusowe, bakteryjne, grzybicze i pierwotniakowe,
- niektóre środki farmakologiczne, takie jak doksorubicyna,
- algi, takie jak Prototheca.
Czynnikami ryzyka tej choroby są:
- choroby wyniszczające,
- kontakt z czynnikami zakaźnymi,
- stosowanie kardiotoksycznych związków,
- Immunosupresja.
Trzeba brać pod uwagę wady wrodzone i wcześniej występujące szmery lub zaburzenia rytmu serca. Zapalenie mięśnia sercowego nie należy lekceważyć. W przypadku tej choroby trzeba ograniczyć aktywność fizyczną psa. Wirusowe zapalenie mięśnia sercowego występuje najczęściej u psów poniżej 1 roku życia.
Przy tej chorobie nie występują predyspozycje płciowe ani rasowe. Objawy uzależnione są od stopnia zajęcia i umiejscowienia zmian w mięśniu sercowym. Główną oznaką tej choroby jest pojawienie się objawów niewydolności serca w połączeniu z chorobą układową.
Częstymi objawami zapalenia mięśnia sercowego są:
- omdlenia,
- duszności,
- kaszel,
- osłabienie organizmu,
- nietolerancja wysiłkowa.
Potrzebna hospitalizacja psiego pacjenta w celu wstępnego leczenia w przypadku:
- Zapalenie mięśnia sercowego z zastoinową niewydolnością serca w celu przeprowadzenia leczenia wstępnego.
- Zaawansowanych zmian układowych w celu przeprowadzenia leczenia farmakologicznego.
- Poważnych niemiarowości komorowych w celu przeprowadzenia leczenia przeciwarytmicznego.
Leczenie farmakologiczne wskazane jest w lżejszych przypadkach, o czym decyduje lekarz weterynarii. Zaburzenia pracy serca mogą się jeszcze utrzymywać po ustąpieniu choroby układowej. Pewne niemiarowości – Tachyarytmie komorowe mogą być przyczyną nagłej śmierci sercowej u czworonoga.
Choroby zastawek serca u psa
Choroby serca u psa dotyczą również nieprawidłowości w zastawkach, które są przyczyną szmerów serca, a nawet mogą doprowadzić do jego niewydolności. Problemy najczęściej sprawia zastawka mitralna czyli dwudzielna, która znajduje się pomiędzy lewą komorą i lewym przedsionkiem. Często jest to schorzenie genetyczne.
Podczas skurczu część krwi z lewej komory cofa się do lewego przedsionka. Z czasem dochodzi do nadmiernego zużycia mięśnia sercowego, który musi intensywniej pracować. Na zwyrodnienie zastawki dwudzielnej narażone są najczęściej małe psie rasy. W grupie ryzyka znajdują się: pudel miniaturowy, cocker spaniel i king charles spaniel.
Zastoinowa niewydolność serca lewokomorowa
Choroby serca u psa wymagają często wyeliminowania pierwotnej przyczyny i leczenia wspomagającego. W przypadku tego schorzenia lewa strona serca nie jest w stanie przepompować krwi z szybkością wystarczającą do pokrycia zapotrzebowania metabolicznego organizmu. Nie może też zapobiec gromadzeniu się krwi w żyłach krążenia płucnego.
Procesem chorobowym objęte są wszystkie układy z powodu zmniejszenia ilości dostarczonej krwi, a zwłaszcza układ sercowo-naczyniowy. Jeżeli w naczyniach żylnych krążenia płucnego następuje zwiększenia ciśnienia hydrostatycznego, to dochodzi do przeciekania płynu z naczyń do przestrzeni śródmiąższowej i pęcherzyków płucnych.
Może dojść do obrzęku płuc, jeżeli ilość płynu przekracza zdolności układu limfatycznego do jej odprowadzania. Choroba spotykana jest w różnych częściach Polski. W przypadku niektórych przyczyn może być uzależniona od położenia geograficznego. Istnieje wiele powodów tej choroby. Jedna z nich to zwężenie cieśni aorty, zwłaszcza u airedale terriera.
Czynnikami ryzyka są: niedokrwistość i nadczynność tarczycy. Rzadko powodem są nowotwory. Badania radiologiczne wykażą powiększenie lewej części serca i naczyń płucnych. Natomiast Echo serca pozwoli stwierdzić powiększenie lewego przedsionka serca u psa. Zastoinowa niewydolność serca lewokomorowa różni się w zależności od przyczyny.
Objawami zastoinowej niewydolności serca lewokomorowej są:
- przyspieszony oddech,
- duszności,
- osłabienie,
- ospałość,
- błony śluzowe szare, blade lub sine,
- trzeszczenia i świszczenia w płucach,
- kaszel wilgotny, nasilający się w nocy,
- nietolerancja wysiłkowa,
- słabo wyczuwalne tętno na tętnicach udowych,
- mogą wystąpić szmery albo rytm cwałowy.
Przy zastoinowej niewydolności serca lewokomorowej zwykle prowadzone jest leczenie ambulatoryjne, z wyjątkiem psich pacjentów z dusznościami i niedociśnieniem. Wskazane jest rozpoznanie pierwotne choroby, a dopiero później leczenie czworonoga. Z poważną dusznością tlen może uratować życie psu. Przede wszystkim należy ograniczyć aktywność zwierzęcia i zmniejszyć zawartość sodu w diecie.
Zastoinowa niewydolność serca prawokomorowa
Choroby serca u psa to też zastoinowa niewydolność serca prawokomorowa. Przy tym schorzeniu prawa strona serca nie jest w stanie przepompować krwi z szybkością wystarczającą do pokrycia zapotrzebowania metabolicznego organizmu. Może również nie podołać gromadzonej się krwi w układowych naczyniach żylnych.
Wszystkie układy objęte są chorobą ze względu na niedostateczny dopływ krwi lub biernego przekrwienia i zastoju krwi żylnej. Przyczyn tej choroby może być wiele. Niektóre z nich zależne są od położenia geograficznego. Mogą być również uwarunkowane genetycznie. Objawy są zmienne w zależności od przyczyny i rasy zwierzęcia.
Objawami zastoinowej niewydolności serca prawokomorowej są:
- przyspieszony oddech,
- duszności,
- osłabienie,
- ospałość,
- wodobrzusze,
- powiększenie wątroby,
- zwiększenie obrysu brzucha,
- nietolerancja wysiłkowa,
- słabo wyczuwalne tętno na tętnicach udowych.
W przypadku wodobrzusza lub płynu w jamie opłucnej występuje szybka i płytka akcja oddechowa. Następuje stłumienie tonów serca, jeżeli gromadzi się płyn w jamie opłucnej lub w worku osierdziowym. Czynnikami ryzyka tej choroby są: niedokrwistość, nadczynność tarczycy, ciąża i potomstwo psów z wrodzonymi wadami prawej strony serca.
USG jamy brzusznej pozwala stwierdzić powiększenie wątroby i żyły wątrobowej oraz wodobrzusze. W większości przypadków wskazane jest leczenie ambulatoryjne, jeżeli nie zostały stwierdzone duszności i zapaści przy dużej ilości płynu w jamie opłucnej lub w worku osierdziowym. Dodatkowo należy ograniczyć spożywanie sodu i aktywność psa.
Po ostatecznym rozpoznaniu choroby można rozpocząć leczenie zwierzęcia. Wskazane jest nakłucie jamy brzusznej albo jamy opłucnej, jeśli nie pomaga leczenie farmakologiczne lub jest utrudnione oddychanie. Należy nie zapominać, że o sposobie leczenia czworonoga w każdym przypadku decyduje lekarz weterynarii lub psi chirurg.
Nowotwory serca
Choroby serca u psa dotyczą również nowotworów. Pierwotne i przerzutowe nowotwory mięśnia sercowego występują u psów rzadko. Częstotliwość ich wystąpienia to 0,19%. Istnieją różne rodzaje nowotworów, które mogą pojawić się u czworonoga w każdym wieku, ale najczęściej u 7-15 letnich psów. Zanotowany jest wzrost zachorowań u zwierząt wykastrowanych.
Najczęściej występującym nowotworem serca u psów jest naczyniakomięsak krwionośny. Serce może być miejscem pierwotnego wzrastania guzów albo przerzutów. Jest to nowotwór złośliwy śródbłonka naczyniowego o dużej możliwości przerzutów. Choroba przeważnie rozwija się w prawym przedsionku lub w uszku prawego przedsionka serca.
Przerzuty do wielu narządów. Rasami predysponowanymi do naczyniakomięsaka krwionośnego są: labradory, owczarki niemieckie i golden retrievery złote. Najczęściej zwierzęta w średnim i geriatrycznym wieku. Częściej występuje u psich samców. Badanie RTG klatki piersiowej pozwala stwierdzić kulistą formę serca oraz płyn w jamie opłucnej i przerzuty do płuc.
Do objawów naczyniakomięsaka krwionośnego należą:
- ospałość,
- osłabienie,
- duszność,
- kaszel,
- wymioty,
- brak łaknienia,
- nietolerancja wysiłkowa,
- nagła zapaść,
- nagła śmierć.
Okresowe usuwanie płynu z worka osierdziowego i jamy opłucnej może złagodzić objawy tamponady serca. Chirurgiczne usunięcie nowotworu możliwe jest z uszka prawego przedsionka lub w przypadku małego guza ściany prawego przedsionka. Specjalista może zalecić chemioterapię. W skutek zaburzenia rytmu serca lub tamponady może nastąpić nagła śmierć.
Podsumowując choroby serca u psa mają różny przebieg w zależności od ich przyczyn. W każdym przypadku należy zabrać psa do weterynarza, który zbada pacjenta, zleci badania i zastosuje leczenie. Niektóre choroby serca będą wymagały hospitalizacji czworonoga w klinice dla zwierząt. Chorobę serca trzeba szybko zdiagnozować i przystąpić do leczenia zwierzęcia.
