Skrzela ryb

20/01/2022 Wyłączono przez AKS

Podziel się

Skrzela ryb pozwalają im oddychać pod wodą. Są to niezwykle wydajne organy, których pokaźna powierzchnia wykorzystuje małą ilość tlenu w wodzie. Dzięki skrzelom ryby usuwają z organizmu dwutlenek węgla i inne metabolizmy. Warto wiedzieć, że ryby to najliczniejsza grupa kręgowców.

Skrzela ryb pozwalają odróżnić je od pozostałych kręgowców, z wyłączeniem larw płazów. Przepływ wody przez skrzela powoduje wymianę gazową pomiędzy nią, a krwią ryby. Zwierzęta te przyjmują tlen, a oddają do wody dwutlenek węgla. Większość rybich gatunków bytuje w wodach bogatych w tlen. Stężenie dwutlenku węgla w wodzie jest niższe niż to, które znajduje się we krwi ryb.

Anatomia rybich skrzeli

Skrzela ryb to niezbędny narząd do życia rybich gatunków. Jest to organ oddechowy, który występuje u wielu zwierząt wodnych. Poza rybami skrzelami oddychają płazy w postaci larwalnej i wiele bezkręgowców. Skrzela mają formę szeregu szczelin skrzelowych, które najczęściej występują w pięciu parach. Niekiedy mogą również pojawiać się w sześciu czy siedmiu parach.

Skrzela ryb umiejscowione są w przedniej części ciała. Znajdują się one w kanale przelotowym między otworem gębowym, a otworami wylotowymi. Jamę skrzelową tworzy tylna część trzewioczaszki. Skrzela znajdują się na łukach skrzelowych. Cztery łuki szkieletowe wspierają skrzela ryb kostnoszkieletowych. Chrzęstnoszkieletowe posiadają ich pięć, niekiedy sześć bądź siedem.

Po wewnętrznej, wklęsłej stronie łuków skrzelowych umiejscowione są guzki, wzgórki albo pręcikowate wyrostki filtracyjne. Określony gatunek ryb posiada stałą wielkość i liczbę wyrostków filtracyjnych. Natomiast od zewnętrznej, wypukłej strony łuków skrzelowych odchodzą bogato unaczynione długie listki skrzelowe. Złożone są one z licznych blaszek skrzelowych.

Ryby chrzęstnoszkieletowe mają skrzela zakończone szczelinami skrzelowymi, zabezpieczonymi fałdami skórnymi. Pokrywa skrzelowa osłania jamę skrzelową ryb kostnoszkieletowych. Blaszki skrzelowe opłukiwane są przez przepływającą wodę, co umożliwia wymianę gazową. Wymusza to ciągły ruch ryby do przodu bądź ustawienie rybiego ciała w kierunku przeciwnym do prądu wody.

Do prawidłowego funkcjonowania skrzeli niezbędna jest ich stała wilgotność. Jeżeli listki skrzelowe nie wyschną, to ryba może oddychać bez wody. Najczęściej czynność oddechową przejmuje wówczas skóra, przez którą następuje wymiana gazowa. Przy udziale zewnętrznych skrzeli oddycha wiele ryb w okresie larwalnym.

Funkcjonowanie skrzeli

Skrzela ryb najlepiej funkcjonują w wodach bogatych w tlen, gdzie jego stężenie jest wyższe niż we krwi ryb. Wymiana gazowa nie jest tu skomplikowana. Jest ona dodatkowo wspomagana przez odwrotny przepływ krwi w skrzelach względem kierunku przepływu wody. Trudniejszą sytuację mają ryby bytujące w wodach o znikomej zawartości tlenu lub zerowej czy wysokiej zawartości rozpuszczalnego dwutlenku węgla.

Skrzela ryb w takich środowiskach nie mogą funkcjonować. Z tego względu ryby przystosowane są na wymianę gazową bez wykorzystania skrzeli. Na przykład do tego celu najczęściej służy organ zwany labiryntem, występujący u błędnikowców. Narząd ten umiejscowiony jest w jamie skrzelowej. Posiada on kalafiorowaty kształt i jest bogato unaczyniony.

Ryba, która oddycha labiryntem pobiera co pewien czas porcję powietrza znad powierzchni wody i wtłacza ją do jamy skrzelowej. Występuje tam wymiana skrzelowa między labiryntem, a powietrzem. Labirynt wytwarza się kilkanaście dni po wykluciu rybiego potomstwa. Do tego czasu młode rybki oddychają skrzelami. Analogiczne działanie do labiryntu posiada narząd nadskrzelowy u ryb sumokształtnych.

Podsumowując skrzela ryb to bardzo ważny organ tych zwierząt, bez którego ryby nie mogłyby oddychać. Nie tylko dostarcza tlenu, ale usuwa też produkty przemiany materii. Dodatkowo u ryb można zaobserwować ciekawą różnorodność. Żyją na ziemi rybie okazy, które są: świecące, śpiewające, latające, jadowite, a także kopiące tunele czy poruszające się po lądzie. Istnieje nawet gatunek ryby pasożytniczej.