PODZIAŁ NIEPARZYSTOKOPYTNYCH

Podział nieparzystokopytnych, które zaliczane są do kręgowców, polega na biologicznej klasyfikacji tych stworzeń. Pierwszy układ systematyczny zwierząt, który oparty był na ich cechach zewnętrznych dokonał Arystoteles. Nieparzystokopytne należą do rzędu dużych ssaków łożyskowych.

Podział nieparzystokopytnych to odzwierciedlenie pokrewieństwa pomiędzy tymi zwierzętami. Stworzenia te w większości zagrożone są wyginięciem. Do Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych wpisanych jest aż 15 gatunków. Wszystkie nieparzystokopytne chronią przepisy Konwencji Waszyngtońskiej. Ten międzynarodowy układ w dużym stopniu ograniczył handel rogami nosorożców.

Układ systematyczny

Układ systematyczny nieparzystokopytnych oparty jest na przyporządkowaniu gatunków do poszczególnych jednostek systematycznych wyższego rzędu. Celem takiego podziału jest uporządkowanie wspólnych cech nieparzystokopytnych. Oznacza to, że gatunek połączony jest w rodzaje, natomiast rodzaje w rodziny. Rodziny podporządkowane są rzędom, rzędy gromadom, a gromady połączone są w typy.

Podział nieparzystokopytnych w układzie systematycznym to: królestwo, typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek. W systematyce można porównać przedstawicieli rzędów czy rodzin. Stosowane są również dodatkowe kategorie w celu podkreślenia bliższego pokrewieństwa niektórych grup systematycznych. Przykładem kategorii są: podrodziny, podrzędy, podgromady czy podtypy.

Klasyfikacja rodzin

Nieparzystokopytne mają bardzo dobrze rozwinięte zmysły: słuchu węchu i wzroku. Ten ostatni narząd słabo tylko funkcjonuje u nosorożców. Metody stosowane w podziale nieparzystokopytnych można oprzeć na: porównywaniu ich anatomii i morfologii, badaniach DNA i głosów, a także zachowań tych zwierząt.

Według układu systematycznego rząd nieparzystokopytnych ssaków stanowią dwa podrzędy:

Koniokształtne, obejmując rodzinę koniowatych.
Gruboskórce obejmujące dwie rodziny: nosorożce i tapiry.

Nieparzystokopytne obejmują trzy rodziny, do których należą:

Koniowate to duże ssaki lądowe, które są jedyną rodziną należącą do podrzędu koniokształtnych. Najwięcej tych zwierząt żyje w Afryce i znikoma ilość w Azji. Natomiast na kontynencie europejskim konie dzikie wymarły. Koniowate podzielone zostały na dziewięć gatunków. Stanowi to 50 % wszystkich gatunków obejmujących trzy rodziny nieparzystokopytnych. Pozostałe 50 % to nosorożce i tapiry.
Nosorożcowate (Nosorożce) to duże ssaki lądowe, które prowadzą przeważnie nocny tryb życia. Rzadko żyją parami lub rodzinami, ponieważ preferują samotność. Rodzina ta obejmuje pięć gatunków, które w środowisku naturalnym żyją w Afryce i Azji.
Tapirowate (Tapiry) to duże ssaki lądowe, którym grozi wymarcie. Zwierzęta te żyją w Ameryce Środkowej i Południowej, a także zamieszkują obszar Azji Południowo – Wschodniej. Rodzina ta obejmuje cztery gatunki.

Systematyka gatunków

Nieparzystokopytne obejmują 18 gatunków. Z tego 9 gatunków należy do rodziny koniowatych, 5 do nosorożcowatych, a 4 do tapirowatych. Zwierzęta te posiadają palce opatrzone kopytami. Najsilniej jest rozwinięty palec trzeci i brak jest palca pierwszego. Koniowate mają zredukowane pozostałe palce. Natomiast u nosorożców i tapirów są one mniejsze od palca trzeciego.

Podział nieparzystokopytnych - Koniowate

Koniowate dzielą się na dziewięć gatunków, do których należą:

Koń domowy, który pochodzi od tarpana. Został udomowiony na kontynencie azjatyckim 5000 lat temu. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Koń Przewalskiego, który jest jedynym koniem na świecie żyjącym w stanie dzikim. Żyje on na kontynencie azjatyckim w Chinach i Mongolii. Koń ten jest zagrożony wyginięciem. Jest wpisany w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Zebra Grevy´ego, która jest największym gatunkiem z zebr. Zamieszkuje ona tereny Afryki. Zwierzęta te nie tworzą stałych grup. Gatunek ten jest zagrożony wyginięciem. Jest wpisany w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Zebra stepowa, która żyje w stadach liczących około 30 osobników. Żyje na terenach południowo – wschodnich kontynentu afrykańskiego. Występuje często w ogrodach zoologicznych, także w Polsce. Zwierzęta te są bliskie zagrożenia wymarciem i wpisane są w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Zebra górska, która jest najmniejsza spośród trzech gatunków zebr. Zamieszkuje na obszarach południowo – zachodniej Afryki. Jest ona mało popularnym gatunkiem w ogrodach zoologicznych. Zebra górska narażona jest na wymarcie. Znajduje się w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Osioł nibijski, który nie jest duży i uważany był wcześniej za podgatunek dzikiego osła. Występuje tylko we wschodniej części Afryki w Etiopii. Zwierzęta te są krytycznie zagrożone wymarciem i wpisane w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Osioł domowy, który jest hodowany na całym świecie i jest bardzo wytrzymałym ssakiem nieparzystokopytnym. Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem.
Osioł azjatycki (kułan), który żyje w małych stadach. Zamieszkuje na terenie Azji i stąd wywodzi się jego nazwa. Występuje pięć podgatunków osła. Zwierzęta te są zagrożone wyginięciem i wpisane są w Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych.
Kiang, który jest spokrewniony z osłem azjatyckim. Wcześniej był uważany za jego podgatunek. Zamieszkuje pustynie i stepy Kaszmiru i Tybetu. Nie jest to gatunek zagrożony wymarciem.

Podział nieparzystokopytnych - Nosorożec

Nosorożcowate dzielą się na pięć gatunków, do których zaliczone są:

Nosorożec biały, którego inna nazwa to nosorożec afrykański i nosorożec tęponosy. Jest to największy przedstawiciel wszystkich żyjących ssaków z rodziny nosorożcowatych. Zamieszkuje środkową i południową część Afryki. Zwierzęta te są blisko zagrożone wymarciem i wpisane są w Czerwoną Księgę.
Nosorożec czarny, który nazywany jest również nosorożcem spiczastonosym, nosorożcem zwyczajnym i nosorożcem wąskopyskim. Występuje w południowej i wschodniej części Afryki. Jest to gatunek krytycznie zagrożony i wpisany w Czerwoną Księgę.
Nosorożec sumatrzański, który jest jedynym owłosionym nosorożcem żyjącym na kuli ziemskiej. Jest najmniejszy ze wszystkich gatunków nosorożców. Liczebność ich jest nieduża. Zamieszkują tylko na Półwyspie Indochińskim, na Sumatrze i Borneo. Jest krytycznie zagrożony wymarciem i wpisany w Czerwonej Księdze.
Nosorożec jawajski, który jest podobny do nosorożca indyjskiego. Żyje on w Azji Południowo – Wschodniej na Wyspie Jawie. Jest to gatunek krytycznie zagrożony i wpisany w Czerwonej Księdze.
Nosorożec indyjski, który jest samotnikiem zamieszkującym Północno – wschodnie tereny Indii i Nepal. Jest on narażony na wymarcie wpisany w Czerwonej Księdze.

Podział nieparzystokopytnych - Tapirowate

Tapirowate podzielone zostały na cztery gatunki, w skład których wchodzą:

Tapir panamski, który zamieszkuje na południu Ameryki Północnej, na północnych obszarach Ameryki Południowej i w Ameryce Środkowej. Zwierzęta te są zagrożone wyginięciem i wpisane w Czerwoną Księgę.
Tapir malajski (tapir czaprakowaty), który jest jednym z większych nosorożców z rodziny tapirowatych. Sumatra i Półwysep Indochiński to są jego miejsca bytowania. Gatunek ten jest zagrożony wyginięciem i wpisany w Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych.
Tapir górski, jest jedynym nosorożcem żyjącym poza regionem lasów tropikalny i najmniejszy z pośród wszystkich gatunków. Jest on zagrożony wyginięciem i wpisany w Czerwonej Księdze.
Tapir amerykański, który jest aktywny o zmierzchu i w porze nocnej. Zamieszkuje on Amerykę Południową. Gatunek ten jest narażony na wymarcie i wpisany w Czerwoną Księgę.

Podsumowując podział nieparzystokopytnych obejmuje 3 rodziny i 18 gatunków. W dalszej kolejności dzielą się one na podgatunki. Zwierzęta te należą wyłącznie do ssaków lądowych. Zamieszkują na terenach Afryki, Azji, Ameryki oraz Australii, a również w Europie. Większość gatunków zagrożona jest wyginięciem i wpisana w Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych. Niektóre mają nawet status krytycznie zagrożonych wymarciem.