Kanczyl to świat: zwierząt, gromada: ssaków, Typ: strunowców i rząd: parzystokopytnych. Stworzenie to należy do podrzędu przeżuwaczy i rodziny kanczylowatych. Kanczyl zamieszkuje Azję Południowo-Wschodnią. Zwierzęta te można podziwiać w ogrodach zoologicznych świata.
Kanczyl czyli rodzaj Tragulus w angielskim języku zwyczajowym nazywa się mouse-deer. To stworzenie można również odnaleźć pod nazwą myszo-jeleń. Ssak ten jest najmniejszym zwierzęciem kopytnym. Kanczyl srebrnogrzbiety został zaobserwowane w Wietnamie. W Polsce stał się jednym z najbardziej ulubionych zwierząt.
Różnice i wspólne cechy kanczyli
Kanczyl obejmuje 6 gatunków, które dzielą się na podgatunki. Różnią się miedzy sobą rozmiarami, masą ciała i długością ogona, a także umaszczeniem. Długość ciała tych zwierząt wynosi w granicach 40-75 cm, masa ciała mieści się w przedziale 1,7-8 kg, a ogon mierzy od 4 do 10 cm. Wysokość w kłębie wynosi do 35 cm.
Wspólnymi cechami kanczyli są:
- cienkie nogi z małymi racicami,
- uzębienie składające się z 34 zębów, w tym 14 w szczęce i 20 w żuchwie,
- silnie rozwinięte kły górne,
- nieposiadanie rogów,
- prowadzenie nocnego trybu życia, poza kanczylem orientalnym, który woli dzienny tryb życia,
- czterokomorowy żołądek,
- przeżuwanie i odżywianie roślinami,
- szybkie i zwinne poruszanie się w terenie,
- urodzenie przez samicę 1 potomka,
- samotne życie poza okresem rozpłodowym.
Podział systematyczny
Kanczyl to bardzo urocze stworzenie, które warto zobaczyć. Układ systematyczny tych zwierząt oparty jest na przyporządkowaniu gatunków do poszczególnych jednostek systematycznych wyższego rzędu. Celem takiego podziału jest uporządkowanie wspólnych cech kanczyli.
Oznacza to, że gatunek połączony jest w rodzaje, natomiast rodzaje w rodziny. Rodziny podporządkowane są rzędom, rzędy gromadom, a gromady połączone są w typy. Podział kanczyli to: królestwo, typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek.
W systematyce można porównać przedstawicieli rzędów czy rodzin. Stosowane są również dodatkowe kategorie w celu podkreślenia bliższego pokrewieństwa niektórych grup systematycznych. Przykładem kategorii są: podtypy, podgromady, podrzędy, podrodziny czy podgatunki.
Do rodziny kanczylowatych współcześnie należą następujące rodzaje:
- Kanczyl
- Kanczylek
- Wodnokanczyl afrykański
Do rodzaju Tragulus czyli kanczyla opisane zostały niżej podane gatunki:
- Kanczyl filipiński
- Kanczyl jawajski
- Kanczyl okazały
- Kanczyl orientalny
- Kanczyl skryty
- Kanczyl srebrnogrzbiety
Kanczyl filipiński
Kanczyl filipiński nazywany jest też kanczylem ciemnym. Na wolności zasiedla filipińskie wyspy, prowadząc w samotności nocny styl życia. Długość ciała wynosi 40-47,5 cm, waga do 3 kg, a ogon mierzy 6,5 cm. Samce wyposażone są w wydłużone kły, służące do walki o samicę.
Pożywieniem jego jest pokarm roślinny, zwłaszcza liście. Jest szybki i zwinny, ale płochliwy. Charakteryzuje się ciemnobrązowym umaszczeniem. Długość życia kanczyla filipińskiego wynosi około 11 lat. Z powodu kłusownictwa zagrożony jest wyginięciem. Fundatorem badań i ochrony tego gatunku wraz z innymi ogrodami jest wrocławskie ZOO.
Program badań prowadzony przez Fundację KATALA na Filipinach jest bardzo obszerny. W programie hodowlanym kanczyli filipińskich uczestniczy wrocławskie ZOO, w którym rozmnażanie tych zwierząt przebiega sprawnie.
Kanczyl jawajski
Kanczyl jawajski nazywany jest też kanczylem malajskim i kanczylem malajskim mniejszym. Zasiedla lasy tropikalne w południowo-wschodniej części Azji. Długość ciała wynosi 45 cm, waży w granicach 1,7-2 kg, a ogon mierzy 4-5 cm. Kanczyl jawajski posiada brązowo-pomarańczowe umaszczenie z białym brzuchem.
Głowę ma okrągłą. Zwierzęta te żyją w małych grupach rodzinnych, prowadząc nocny styl życia. Pożywieniem ich są głównie rośliny. Kanczyl jawajski to zwierzę terytorialne. Rozmnażanie ich nie jest trudne. Samice są płodne cały rok. Ciąża trwa 4,5 miesiąca. Po tym czasie rodzi się 1 osobnik. Na przykład kanczyl jawajski może żyć około 12 lat.
Kanczyl okazały
Kanczyl okazały występuje w południowej Birmie, Malezji i południowej Tajlandii, a zwłaszcza na wyspach Indonezji. Jest największym przedstawicielem rodzaju kanczyl. Długość ciała mieści się w granicach 70-75 cm, waga wynosi 5-8 kg, a ogon mierzy 8-10 cm. Samiec posiada w szczęce wydłużone kły.
Do tego gatunku należy 20 podgatunków. Stworzenie to wyróżnia się rudym ubarwieniem grzbietu, jaśniejszymi bokami i białym brzuchem. Kanczyl okazały posiada duże i bystre oczy, do których od czarnego i małego nosa, biegnie ciemna smuga. Ma niedużą głowę w kształcie trójkąta. Przednie nogi są krótsze od tylnych.
Jest samotnikiem prowadzącym nocny styl życia. Samiec wykazuje bardzo duży terytorializm. Zaznacza swój obszar moczem, kałem i wydzielinami gruczołu międzyżuchwowego pod brodą. Jest zwierzęciem roślinożernym. W diecie jego są: liście, trawy, pąki, rośliny wodne, krzewy i opadłe owoce. Rozmnażanie nie jest trudne.
Po ciąży trwającej około 154 dni na świat przychodzi 1 osobnik. Noworodki zaraz po urodzeniu stoją, a po pół godziny są w pełni aktywne. Kanczyl okazały dojrzałość płciową osiąga w wieku 4,5 miesiąca. Może żyć około 14 lat. Gatunek ten jest powszechny, obecnie nie zagraża mu wyginięcie.
Kanczyl orientalny
Kanczyl orientalny czyli jeleń mniejszy, kanchil lub chevrotain malajski o sympatycznym wyglądzie. Zasiedla rozległe tereny Azji Południowo-Wschodniej. Występuje w Indochinach, Brunei, Chinach, Kambodży, Birmie, Singapurze, Tajlandii, Indonezji, Wietnamie, Laosie, Malezji i Sarawaku. Długość ciała wynosi 45 cm, waży 2 kg.
Gatunek ten spokrewniony jest z kanczylem jawajskim. Prowadzi dzienny styl życia. Jest zwierzęciem płodnym. Samice mogą chodzić w ciąży przez cały rok. Jednak najwięcej porodów ma miejsce w maju, listopadzie i grudniu. Zagrożeniem dla niego są przede wszystkim dzikie psy. Nie grozi mu wyginięcie.
Kanczyl skryty
Kanczyl skryty czyli kanczyl Williamsona, który występuje w Tajlandii i w południowych Chinach. Bytuje przeważnie we wiecznie zielonych lasach liściastych. Długość ciała wynosi 52 cm. Sylwetka ma kształt klina. Przede wszystkim posiada długie uszy oraz dosyć duże i bystre oczy.
Górna część ciała jest jednolicie ubarwiona, jasnobrązowa z mało widocznymi i ciemniejszymi smugami na karku i z płowym zadem. Głowa ma kolor ciemny, a zwłaszcza czoło. Brzuch biały z ciemniejszymi nogami niż tułów. Ogon z wierzchu jest brązowy, a spód ma biały. Kanczyl skryty prowadzi samotny styl życia.
Dieta tego gatunku składa się przede wszystkim z młodych liści i owoców. Na wolności jego wrogami są zwierzęta drapieżne, takie jak: lampart, kot azjatycki złoty czy kuna żółtogardła. Zagraża mu również utrata siedlisk. Jednak nie jest dokładnie znany stan jego zagrożenia wymarciem.
Kanczyl srebrnogrzbiety
Kanczyl srebrnogrzbiety w środowisku naturalnym zamieszkuje tereny Wietnamu. Gatunek ten w 1910 roku po raz pierwszy opisał naukowo brytyjski zoolog Oldfield Thomas, który zajmował się systematyzowaniem ssaków. Kanczyl srebrnogrzbiety w 1990 roku został uważany za gatunek wymarły. Został ponownie zauważony pod koniec 2019 roku.
Ojczyzną tego gatunku jest Wietnam. Długość ciała wynosi 40 cm, masa 1,7 kg, a długość ogona 5 cm. Gęsta sierść na grzbiecie jest szaro-srebrna z białymi końcówkami włosów. Nie jest ostatecznie określony jego status zagrożenia. Populacja kanczyla srebnogrzbietego jest niewielka z powodu wycinki lasów tropikalnych.
Podsumowując kanczyl to bardzo interesujący ssak lądowy, który jest jednym z najmniejszych zwierząt kopytnych. Krytycznie zagrożony wymarciem jest kanczyl filipiński, który wpisany jest w Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych. Jednak gatunek ten zadomowiły się we wrocławskim ZOO, gdzie objęty jest ochroną.
