Dudek to ptak lęgowy, ciepłolubny i wędrowny. Należy do rzędu dudkowych i rodziny dudków, która obejmuje jeden współcześnie żyjący gatunek. Jest to dudek zwyczajny, wykształcający w obrębie swojego zasięgu kilka podgatunków. Wszystkie dudki posiadają wydłużony dziób, który jest łukowato wygięty.
Dudek najczęściej gniazduje w dziuplach. Zakłada również gniazda w norach, szczelinach skał, w zakamarkach budynków i w stosach kamieni czy drewna. Dudek na swoje siedliska preferuje stare i rozległe sady oraz lasy liściaste i mieszane.
Jego ulubionym miejscem są także luźno zadrzewione tereny otwarte, takie jak pastwiska i łąki. Zamieszkuje umiarkowaną strefę Europy, Afryki i Azji. W Polsce jest to gatunek chroniony. Występuje nielicznie na terenie całego kraju. Najczęściej można go spotkać w centralnej i wschodniej Polsce.
Wygląd zewnętrzny
Dudek to ładnie ubarwiony ptak, który jest niewiele większy od szpaka. Masa jego ciała waha się w granicach 50-80 g, a długość mieści się w przedziale 26-29 cm. Rozpiętość skrzydeł wynosi około 45 cm. Posiada on bystre oczy o barwie ciemnobrązowej.
Charakterystyczną cechą tego gatunku jest znajdujący się na głowie okazały, ruchomy i rdzawy czub z czarnymi zakończeniami piór. Głowa, szyja i pierś oraz plecy mają kolor blado-rdzawy. Na skrzydłach i ogonie dudka widoczne są czarno-białe pasy. Ptaki te wyróżniają się długim i cienkim dziobem, który łukowato wygięty jest ku dołowi.
Długość dzioba mierzy 5-6 cm. U dudków można zauważyć niewielki dymorfizm płciowy. Samiec jest trochę większy od samicy i ma bardziej wyraziste barwy. Dudek posiada szerokie i zaokrąglone skrzydła i szare kończyny. Długość jego ogona wynosi 5-6 cm.
Zachowanie i temperament
Dudek charakteryzuje się raczej wolnym i falistym oraz bardzo zwrotnym lotem. Odbywa swoje loty często nisko nad ziemią. Podczas wygrzewania się na słońcu ma rozłożone skrzydła. Nie jest ptakiem bojaźliwym. Można go niejednokrotnie spotkać na otwartych przestrzeniach.
Zwykle siada na wysokich obiektach. Ptaki te preferują suche piaskowe kąpiele, podobnie jak wróble i ptaki grzebiące. Dudki swoje pióra starają się utrzymywać w idealnym stanie. Dudek żeruje chodząc po ziemi i trawie oraz dziobiąc w glebie. Kiwa przy tym głową w przód i w tył.
W okresie lęgowym ptaki te zdobywają pokarm w zasięgu 2 km od gniazda. Podczas karmienia piskląt rodzice gromadzą pokarm w dziobie. Pożywieniem tych ptaków są duże owady i ich larwy, takie jak szarańczaki czy chrząszcze. Rzadko łapią ofiary w locie.
Poczwarki wyciągają długim dziobem z odchodów bydła i z ziemi. Schwytany przez dudka owad jest miażdżony jego wygiętym dziobem. W skład dudka jadłospisu wchodzą: muchy, mrówki, ślimaki, motyle, dżdżownice, a nawet żaby i jaszczurki. Żerują najczęściej w parach wraz z młodymi. Dudki nie piją dużo wody.
Rozmnażanie
Dudek buduje gniazda w różnych miejscach, ale najczęściej w dziuplach. Umieszczone jest ono do 3 m nad ziemią. Najczęściej samiec wybiera miejsce na gniazdo, a samica je akceptuje. Gniazdo wyściela liśćmi, suchą trawą i włosiem. Budowa gniazda może trwać nawet do dwóch tygodni. Samica składa 4-10 jaj brązowych lub zielonkawych.
Wysiaduje je w granicach 15-18 dni. Pisklęta do miesiąca przebywają w gnieździe. Dojrzałość płciową osiągają w drugim roku życia. Pary monogamiczne można spotkać tylko podczas godów. W okresie zalotów samiec podnosi czubek i wachluje ogonem. Jego zaloty to liczne akty kopulacyjne przeplatane karmieniem samicy smakołykiem.
Samice są często agresywne wobec siebie. W okresie godowym można usłyszeć głuchą pieśń tokową samca. Dudek przylatuje do Polski w połowie kwietnia. Po przylocie nawołują swoim charakterystycznym i rozpoznawalnym głosem. Większość swojego życia spędzają w krajach tropikalnych. Długość życia dudka wynosi około 11 lat.
Podsumowując dudek to piękny ptak z dużym czubem. Nazwa polska i łacińska dudka pochodzi od wydawanych przez niego odgłosów. W razie niebezpieczeństwa samica z pisklętami wydzielają cuchnącą i odstraszającą wydzielinę, która połączona jest z kałem. Dudka łatwo można rozpoznać, ponieważ jego upierzenie łączy w sobie trzy kolory: biały, czarny i rdzawy.
ZOBACZ TAKŻE
[pt_view id=”6f01e38f2y”]
