Dżdżownice

09/12/2022 Wyłączono przez AKS

Podziel się

Dżdżownice to królestwo: zwierząt, typ: pierścienice i gromada: siodełkowce. Należą one do podgromady skąposzczetów i rodziny dżdżownicowatych. Stworzenia te przystosowane są do bytowania w glebie, w której czują się najlepiej. Niektóre gatunki są zdolne przeżyć w zamarzniętej glebie.

Dżdżownice wpływają korzystnie na spulchnienie i nawożenie gleby. Ostatnią swoją pracę naukową „The Formation of Vegetable Mould through the Action of Worms” poświęcił Karol Darwin dżdżownicom. Książka została opublikowana w 1881 roku. Darwin przygotowując książkę prowadził metodyczne badania nad zachowaniem dżdżownic.

Anatomia dżdżownic

Dżdżownice to pierścienice obejmujące małe, średnie i duże gatunki. Ciało ich jest wydłużone o obłym kształcie i zmieniającym się ubarwieniu. Długość tych zwierząt mieści się w granicach 1-100 cm, a średnica ich wynosi 1-20 mm. W głowie umiejscowiony jest zwój okołoprzełykowy, który pełni role mózgu. Otwór gębowy posiada małe rogowe szczęki.

Ciało ich złożone jest ze segmentów, a z nich wystaje 8 niedużych i sztywnych szczecinek czyli włosków, które ułożone są parami. Pomagają one dżdżownicom wydostać się na powierzchnię. Cecha ta jest charakterystyczna u bezkręgowców. Dżdżownice posiadają hydroszkielet czyli płyn zawarty w jamie ciała, który otoczony jest przez mięśnie. Pełni on funkcję szkieletu.

Układ pokarmowy dżdżownic złożony jest z mięsistej gardzieli, przełyku i dwuczęściowego żołądka. Ten ostatni zbudowany jest z wola magazynującego pokarm i żołądka mięsistego, w którym pokarm ulega miażdżeniu. Długie i cienkie jelito stanowi pozostałą część przewodu pokarmowego. W nim następuje wchłanianie i trawienie pokarmu.

Na końcu ciała dżdżownicy znajduje się odbyt, kończący układ pokarmowy. Ciało tych stworzeń zawiera 80% wody ciągle wymienianej z glebą. Układ wydalniczy w ciągu doby wydala około 60% wody, która uzupełniana jest przez powłoki ciała i wchłaniana wraz z pokarmem.

Zbyt wysoka temperatura i zbyt niska oraz przesuszona gleba mogą doprowadzić dżdżownicę w stan odrętwienia.

Styl życia dżdżownic

Dżdżownice odporne są na niesprzyjające warunki atmosferyczne, a niektóre nawet na mroźną zimę. Populacja ich sięga do strefy tundry w Europie i do arktycznej Syberii w Północnej Azji. Zwierzęta te zasiedlają wszystkie typy gleb, które są ich środowiskiem naturalnym. Bardzo dobrze funkcjonują w wilgotnych i żyznych glebach, które bogate są w materię organiczną.

Preferują gleby gliniaste. Nieliczne gatunki dżdżownic przystosowanych jest do życia w glebach piaszczystych, łatwo przesychających i skrajnie ciężkich. Odczyn gleby powinien być obojętny bądź zasadowy i mieścić się w granicach 5,5-8 pH. Istnieje jednak wiele gatunków bytujących w glebach o odczynie 3,8 pH.

Mało dżdżownic toleruje pH powyżej 8 i niewiele żyje w przybrzeżnej strefie wód. Niekiedy wychodzą na powierzchnię ziemi. Rodzina dżdżownicowatych obejmuje ponad 670 gatunków, w tym większość osobników jest glebowych. W Polsce zostały opisane 32 gatunki tych zwierząt.

Jadłospis dżdżownic

Pokarmem dżdżownic są związki organiczne znajdujące się w rozkładających roślinach. Niektóre żyjące głęboko w glebie żywią się próchnicą glebową i obumierającymi korzeniami. W skład ich jadłospisu wchodzą również odchody zwierząt pastwiskowych i obornik.

Mogą przebywać kilometry w poszukiwaniu pożywienia.

Większość gatunków rozróżnia spożywany pokarm. Niektóre gatunki chętnie zjadają liście pokrzywy, czarnego bzu, głogu czy jesionu. Wraz z resztkami organicznymi dżdżownice spożywają glony, pierwotniaki, grzyby glebowe, bakterie, nicienie i promieniowce. Jest to główny pokarm dla gatunków kompostowych.

Rozmnażanie dżdżownic

Dżdżownice są przeważnie obojniakami, gdzie każdy osobnik ma komórkę do rozmnażania żeńską i męską. Występuje u nich zapłodnienie krzyżowe. Tylko niektóre rozmnażają się partenogenetycznie, gdzie rozwój osobników potomnych z komórki jajowej odbywa się bez udziału plemnika.

W odpowiedniej temperaturze i wilgotności nie ma problemu z liczną populacją dżdżownic. Jeżeli temperatura nie przekracza 30^oC po trzech miesiącach tworzony jest kokon z jajeczkami. W każdym kokonie znajdują się 2-4 sztuki. Po około 6-9 tygodniach przychodzą na świat młode. Do rozmnażania i tworzenia kokonu niezbędna jest celuloza.

Podsumowując dżdżownice chętnie zasiedlają gleby wilgotne. Do przetwarzania odpadów organicznych wykorzystywane są dżdżownice glebożerne. Doskonale do tego nadaje się kompostowiec różowy. Występuje często pod nazwą dżdżownicy kompostowej albo dżdżownicy kalifornijskiej. W wędkarstwie dżdżownice wykorzystywane są, jako przynęta dla ryb, a w akwarystyce są pokarmem uzupełniającym dla rybich okazów.