Kos to królestwo: zwierząt, gromada: ptaków i rząd: wróblowych. Pochodzi on z rodziny drozdowatych, podrodziny drozdów i rodzaju Turdus. Zamieszkuje w Europie i prawie całej Azji. W Polsce jest ptakiem powszechnym. Kosy należą do ptaków śpiewających, które można obserwować i podziwiać w ich naturalnym środowisku.
Kos został opisany przez Linneusza w 1758 roku jako Turdus merula. Współcześnie zostało wyróżnionych 7 podgatunków. Gatunek ten został introdukowany w Nowej Zelandii i Australii. Na zimę niektóre osobniki z Europy Środkowej wędrują do Aryki Północnej lub do Europy Południowej.
Kos zaliczony jest do ptaków polskich. Zasiedla różnorodne środowisko. Kosy można spotkać w rozmaitych typach lasów liściastych i mieszanych, a także w parkach, sadach i przydomowych ogródkach. Gęste drzewa i krzewy zapewniają kosom miejsce do odpoczynku i ochronę przed drapieżnikami. Kos jest gatunkiem chronionym.
Cechy zewnętrzne
Kos jest średniej wielkości ptakiem, który wyróżnia się z reguły ciemnym upierzeniem. Długość jego ciała mieści się w przedziale 24-27 cm, a rozpiętość skrzydeł wynosi 40 cm. Samce są trochę cięższe od samic i ich masa ciała wynosi średnio 103 gramy, a samice ważą 100 gramów. Masa ciała kosa może wynosić w granicach 70-150 g.
Kosy europejskie największą wagę mają w styczniu, a najmniejszą w sierpniu. Po porze godowej magazynowanie rezerw tłuszczu jest wynikiem przyrostu masy ciała, co można zauważyć. U ptaków tych wyraźne zaznaczony jest dymorfizm płciowy. Samiec posiada jednolicie czarne upierzenie i jaskrawożółty dziób, co wyróżnia go spośród innych ptaków.
Niekiedy upierzenie jego urozmaicone jest białymi plamkami. Natomiast samica charakteryzuje się ciemnobrązowym upierzeniem na zewnątrz. Ma rdzawo-brązowe, ciemno nakrapiane gardło i pierś. Pozostała część spodu jest czarna. Natomiast dziób ma barwę brązową. Z tego względu płeć nie jest trudna do rozpoznania.
Można też spotkać kosy ubarwione na biało, co jest rzadkością. Kosy z tej odmiany zwane są albinosami. Młode osobniki posiadają upierzenie z miedzianymi smugami, które podobne jest do upierzenia dorosłych samic. Obie płcie mają brązowe nogi i pazury. Obserwując ptaki z bliska można zauważyć ich bystry wzrok i wnikliwe spojrzenie.
Styl życia
Kos jest pięknie śpiewającym ptakiem. Porusza się szybko i zwinnie. Nie stroni od ludzkich osiedli, gdzie może swobodnie żerować. Najbardziej aktywne są o świcie i w ciągu dnia. O zmierzchu udają się na spoczynek. Nocują samotnie lub w grupach na drzewach iglastych lub gęsto ulistnionych drzewach liściastych, na wysokości około 1,25 m nad ziemią.
Kos w poszukiwaniu pożywienia skacze zabawnie po ziemi. U ptaków tych występują fazy snu wolnofalowego, charakteryzujące się wolnymi ruchami gałek ocznych i paradoksalnego czyli występują szybkie ruchy gałek ocznych. Kosy mają bardzo dobrze rozwinięty narząd słuchu, co sprawia, że potrafią wykryć ruchy robaków pod ziemią.
Bardzo dobrze jest też u tych ptaków rozwinięty zmysł węchu i smaku. Samce często bronią swojego terenu przed innymi samcami. W skład jego pożywienia wchodzi zarówno pokarm roślinny jak i zwierzęcy. Żywi się głównie owadami, dżdżownicami, ślimakami, chrząszczami oraz różnymi pajęczakami. Dietę swoją uzupełnia słodkimi i mięsistymi owocami oraz jagodami.
Preferuje wiśnie, czereśnie, jabłka, ale przede wszystkim jagody i borówki. Pożądane są owoce najbardziej dojrzałe, z największą zawartością cukru. W mieście w skład diety tych ptaków wchodzą również odpadki. Pożywienia najczęściej szukają na ziemi. W porze zimowej owoce bluszczu pospolitego stanowią jedynie dostępne dla kosów pożywienie roślinne.
W okresie mrozów gdy brakuje żywności zjadają ziarna znajdujące się w karmnikach. Jednak ziarna te są przez ich organizm prawie zupełnie nie trawione, podobnie jak ziarna owoców. Pokarm zbierają też z krzewów i drzew. Pożywienie w dużym stopnia zaspakaja ich zapotrzebowanie na wodę.
Rozmnażanie kosów
Kos dojrzałość płciową osiąga pod koniec pierwszego roku życia. Głośny i melodyjny śpiew godowy samców można usłyszeć w Europie Środkowej od marca do końca lipca. Samce śpiewają o świcie, wieczorem, a niektóre osobniki również w ciągu dnia. W zaroślach i na drzewach z trawy i korzonków samce budują gniazda, które wewnątrz wylepiają wilgotną ziemią.
Kosy, które przebywają w osiedlach ludzkich do budowy gniazd często używają sztucznego budulca, takiego jak papier, sznurek czy fragmenty folii. Kos ma 2-3 lęgi rocznie. Samica przez około 2 tygodnie wysiaduje 4-6 błękitno-zielonych jaj w ciemne plamki. Natomiast samiec dostarcza jej w tym czasie pożywienia.
Po tym okresie wylęgają się pisklęta. Rodzice karmią swoje potomstwo owadami, larwami i robakami. Pisklęta potrafią zjeść średnio 16 gramów pokarmu na dobę. Początkowo pokarm jest pochodzenia zwierzęcego, a później dieta uzupełniana jest miękkimi i soczystymi owocami oraz jagodami. Młode kosy mają podobne upierzenie do samic, które są trochę lżejsze od samców.
Kos jest jednym z najbardziej znanych ptaków w Europie. Początkowo gatunek ten należał do ptaków leśnych. Jednak z upływem lat w XIX wieku kosy dostosowały się do specyficznych warunków panujących w mieście, gdzie często przebywają w jego centrum. Kosy należą do ptaków terytorialnych.
