Żółwie

Żółwie to królestwo: zwierząt, typ: strunowców. Należą do podtypu: kręgowców i gromady: gadów. Zwierzęta te są zmiennocieplne, co związane jest ze zdolnością utrzymania temperatury ciała w optymalnym zakresie dla organizmu. Bardzo ważnym czynnikiem dla zdrowia i życia tych gadów jest temperatura otoczenia.

Żółwie występują na całej kuli ziemskiej z wyjątkiem Antarktydy. W większości występują w ciepłej i umiarkowanej strefie, a także są mieszkańcami oceanów i wysp oceanicznych. Badaniem żółwi zajmuje się chelonologia, która jest gałęzią zoologii. Termin ten został wprowadzony w 1969 roku przez polskiego naukowca Mariana Młynarskiego. Badania nad poznaniem anatomii żółwi zaczął prowadzić na początku XIX wieku biolog i lekarz pochodzenia niemieckiego Ludwik Henryk Bojanus.

Charakterystyka żółwi

Żółwie posiadają charakterystyczny pancerz, który chroni cały tułów. Górna jego część nazywa się karapaks, a dolna brzuszna to plastron. Żółwie dzielą się na wodne, lądowe, wodno-lądowe, słodkowodne i morskie. Istnieją gatunki mięsożerne, roślinożerne i wszystkożerne. Kilka gatunków żółwi żyje w klimacie umiarkowanym. Zwierzęta te zamieszkują Europę, Amerykę Północną i Australię.

Mroźna zima czy gorące lato nie przeraża te zwierzęta, ponieważ zapadają w sen letni lub zimowy.

Żółwie są jedynymi kręgowcami, które posiadają zewnętrzny szkielet. Wykształcił się on z żeber i ościstych wyrostków kręgów w kostne płyty. Brzuszna część pancerza jest prawie płaska. Zbudowana jest z zewnętrznej warstwy płytek rogowych i wewnętrznej warstwy płytek kostnych. Nie u wszystkich żółwi występuje część rogowa. Nie posiadają jej miękkoskórowate, skórzaste i żółwiaki. Pancerz nowo narodzonych jest miękki i z czasem twardnieje.

Żółwie mieszkają w różnych środowiskach, które różnią się pomiędzy sobą ukształtowaniem terenu, szatą roślinną, typem gruntów i warunkami klimatycznymi. Ma to przełożenie na dietę i domowe warunki hodowlane. Żółwie wodne mają kształt ciała bardziej opływowy, a lądowe bardziej wypukły. W hodowli hobbystycznej najbardziej popularne są żółwie z klimatu podzwrotnikowego.

Światowy Dzień Żółwia obchodzony jest 23 maja.

W Polsce żyją żółwie błotne. Niekiedy zdarzają się gatunki napływowe z innego ekosystemu lub terenu geograficznego. Może być to na przykład żółw grecki, jaszczurowaty czy stepowy. W przyrodzie zdarzają się przypadki przyjścia na świat hybrydy z dwóch gatunków z rodziny batagurowatych. Na wolności żyją pojedyncze hybrydy. Samice takie są w pełni płodne, a większość samców jest niepłodna.

Podobieństwa i różnice między żółwiami

Żółwie to godne obserwacji zwierzęta. Niektóre z nich hodowane są w akwariach, terrariach czy ogrodach zoologicznych. Stworzenia te posiadają dużo wspólnych cech i niewielkie rozbieżności.

Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:

Ciało żółwi zbudowane jest z: głowy, szyi, twardej powłoki zewnętrznej pancerza, części brzusznej, dwóch kończyn przednich i tylnych oraz niedługiego ogona.
Czaszka żółwi pozbawiona jest dołów skroniowych.
Posiadają rozdzielone i ruchome powieki.
Nie mają otworów usznych, błony bębenkowej i ucha środkowego.
W rogowym dziobie w miejscu zębów umiejscowiony są ostre rogowe listwy. Znajdują się one na krawędziach szczęki i żuchwy.
Ciało ich pokryte jest dwuwarstwowym pancerzem. Czasami w miejsce twardego pancerza znajduje się gładka i miękka skóra. Niektóre gatunki mają brzuszną część pancerza na zawiasach.
Serce żółwia złożone jest z dwóch przedsionków i komory, która częściowo przedzielona jest przegrodą.
Barwa części grzbietowej pancerza zależna jest od miejsca występowania tych gadów. Jasny pancerz posiadają żółwie żyjące w tropikach, ponieważ odbija on promienie słoneczne. Natomiast żółwie zamieszkujące strefie umiarkowaną maja ciemny pancerz, który lepiej pochłania ciepło.
Żebra żółwi podczas oddychania są nieruchome, dlatego za zwiększanie i zmniejszanie objętości klatki piersiowej odpowiedzialne są mięśnie brzuszne.
Skóra na głowie, ogonie i kończynach pokryta jest drobnymi i większymi łuskami.
Kończyny zakończone są pazurami, a u gatunków morskich płetwami.
Wszystkie żółwie są jajorodne i samice składają na lądzie jaja w wykopanych dołkach tylnymi odnóżami. Gady te mogą wpływać na płeć swojego potomstwa w zależności od tego jakie miejsce wybiorą na składanie jaj. W suchym i cieplejszym urodzą się samice. W wilgotnym i chłodniejszym przyjdą na świat samce. Natomiast obie płcie rodzą się w temperaturze pośredniej.
Dochodzi do zapłodnienia wewnętrznego przez wprowadzający organ. Jaja żółwi są otoczone skórzaną osłonką.
Wewnątrz ich żeber znajdują się łopatki i biodro. Budowa taka pozwala wciągać głowę, kończyny oraz krótki i spiczasty ogon do wnętrza pancerza za wyjątkiem żółwi morskich.
Żółwie wodne mają dobrze unaczynione gardło i kloakę. Taka budowa pozwala na długotrwałe zanurzenie żółwia i pobieranie tlenu z wody.

Klasyfikacja żółwi

Podział żółwi polega na biologicznej klasyfikacji tych zwierząt. Jest to odzwierciedlenie pokrewieństwa pomiędzy nimi. Układ systematyczny żółwi oparty jest na przyporządkowaniu gatunków do poszczególnych jednostek systematycznych wyższego rzędu.

Celem takiego podziału jest również uporządkowanie wspólnych cech żółwi. Oznacza to, że gatunek połączony jest w rodzaje, natomiast rodzaje w rodziny. Rodziny podporządkowane są rzędom, rzędy gromadom, a gromady połączone są w typy. W systematyce można porównać przedstawicieli gromad, rzędów czy rodzin.

Stosowane są również dodatkowe kategorie, w celu podkreślenia bliższego pokrewieństwa niektórych grup systematycznych. Na przykład: podrodziny, podrzędy, podgromady czy podtypy. Podstawowymi kategoriami systematycznymi są: królestwo, typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek.

Żółwie sklasyfikowane są w 356 gatunkach i 122 podgatunkach.

Gady te to rząd żółwi, który dzieli się na dwa podrzędy i 14 rodzin, do których należą:

Podrząd: żółwie bokoszyjne, które żyją wyłącznie w wodach słodkich, gdzie wspaniale pływają i doskonale nurkują. Podzielone są na 3 rodziny:
- Żółwie wężoszyjne, które posiadają charakterystyczną długą i naga szyję. Występują w Australii, Ameryce Południowej i Nowej Gwinei. Obejmują około 40 gatunków.
- Pelomeduzowate, które żyją w środowisku wodnym, najczęściej w rzekach i wodach stojących. Zamieszkują tereny Afryki i Południowo-zachodnie obszary Półwyspu Arabskiego.
- Żółwie z boczną szyją, które mogą ukrywać głowę na boki. Zamieszkują Madagaskar i Północną część Ameryki Południowej.
Podrząd: żółwie skrytoszyjne, które żyją w różnych środowiskach. Obejmują gatunki tylko lądowe, ziemnowodne, wodne bytujące w wodach słodkich i morskich, Za wyjątkiem Antarktydy i Grenlandii zamieszkują na wszystkich kontynentach. Podzielone są na 11 rodzin:
- Batagurowate, które występują w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej. Zamieszkują również w południowej części Europy i wschodnie tereny Azji. Budową przypominają żółwie błotne.
- Mułowcowate, które zamieszkująpołudniowo-wschodnie tereny Ameryki Północnej, Amerykę Środkową i Meksyk.
- Skorpuchowate są największymi żółwiami słodkowodnymi. Długość ich ciała dochodzi nawet do 80 cm, a masa ciała do 100 kg. Zamieszkują Amerykę Północną i Środkową.
- Spłaszczkowate, któreżyją w rzekach i jeziorach Ameryki Środkowej. Rodzina ta w czasach współczesnych posiada tylko jednego przedstawiciela, którym jest spłaszczek tabaskański.
- Żółwiakowate, które bytują w Ameryce Północnej, Azji i Afryce. Przystosowane są do życia w wodzie.
- Żółwie błotne, których rodzina obejmuje najwięcej gatunków żyjących w dzisiejszych czasach żółwi i 11 rodzajów, gdzie trzy z nich mają tylko po jednym przedstawicielu. Zamieszkują one Europę, Amerykę Północną i Południową, Północną Afrykę i południowo-wschodnie tereny Azji. Nie występują w Australii. Natomiast największym ich skupiskiem w Europie jest Poleski Park Narodowy w Polsce.
- Żółwie dwupazurzaste, których jedynym przedstawicielem jest miękkoskórek dwupazurzasty. Zamieszkuje on obszar północnej Australii i Nowej Gwinei.
- Żółwie lądowe to gady ciepłolubne, które preferują sawanny i pustynie. Zamieszkują tereny Ameryki, Afryki i Eurazji. Rozmiary tych gadów uzależnione są od gatunku. Długość ich ciała może dochodzić do 130 cm, natomiast waga do 250 kg. Z powodu ciężkiego pancerza poruszają się wolno.
- Żółwie morskie to gady, które występują we wszystkich ciepłych oceanach i morzach na świecie. Długość ich ciała może dochodzić do 140 cm, a waga nawet do 500 kg.
- Żółwie skórzaste, które mają budowę zbliżoną do żółwi morskich. Obecnie żyje jeden przedstawiciel tej rodziny. Jest to żółw skórzasty, który jest największym i najcięższym żółwiem na świecie. Jego długość wynosi około 200 cm, a masa ciała może wynosić nawet ponad 900 kg. Doskonale pływają i nurkują. Przeważnie występują w Morzu Śródziemnym i wszystkich tropikalnych oceanach.
- Żółwie wielkogłowe to rodzina posiadająca tylko jednego przedstawiciela. Jest nim wielkogłów potokowy, który bytuje w Azji. Jego charakterystyczną cechą jest nieproporcjonalnie duża głowa, która pokryta jest gładką tarczą.

Żółwie bytują w wodach i na lądach. Istnieją również gatunki wodno-lądowe, słodkowodne i morskie. Niektóre gatunki są mięsożerne, a inne roślinożerne, a nawet wszystkożerne. Zasięg ich występowania jest rozległy. Można je spotkać we wszystkich strefach geograficznych. Nie brakuje miłośników tych gadów. Niejednokrotnie hodowane są w polskich domach. Najczęściej należą do nich żółwie lądowe.