Szczecińcowate to rodzina dużych gryzoni, które należą do podrzędu jeżozwierzowców i infrarzędu jeżozwierzokształtnych. Zaliczane są do typu strunowców. Szczecińcowate są zwierzętami roślinożernymi. W niektórych rejonach swojego bytowania uważane są za szkodniki, ponieważ spożywają plony rolnicze.
Szczecińcowate zamieszkują tereny Afryki. Należą do rodzaju szczeciniec, który został zdefiniowany w 1867 roku przez austriackiego zoologa Leopolda Josepha Franza Fitzingera. Gryzonie te występują na trawiastych i podmokłych terenach. Preferują lasy, sawanny, brzegi rzek i bagna. Można spotkać te zwierzęta również na polach uprawnych, zwłaszcza trzciny cukrowej. Przeważnie prowadzą samotniczy styl życia.
Układ systematyczny szczecińcowatych
Szczecińcowate według układu systematycznego przyporządkowane są do poszczególnych jednostek systematycznych wyższego rzędu. Celem takiego podziału jest uporządkowanie wspólnych cech szczecińcowatych. Oznacza to, że gatunek połączony jest w rodzaje, natomiast rodzaje w rodziny.
Rodziny podporządkowane są rzędom, rzędy gromadom, a gromady połączone są w typy. Klasyfikacja tych zwierząt ma na celu odzwierciedlenie pokrewieństwa pomiędzy nimi. W przypadku podkreślenia bliższej przynależności niektórych grup klasyfikacyjnych stosuje się dodatkowe kategorie.
Na przykład podtypy, podgromady, podrzędy czy infrarzędy. Podział szczecińcowatych w układzie systematycznym to: królestwo, typ, gromada, rząd, rodzina, gatunek. W klasyfikacji systematycznej można porównać przedstawicieli gromad, rzędów czy rodzin. Szczecińcowate są zwierzętami hodowlanymi i występującymi w naturze w stanie dzikim.
Do rodziny szczecińcowatych należy tylko jeden współcześnie występujący rodzaj.
- SZCZECINIEC, do którego należą tylko dwa gatunki na świecie:
- Szczeciniec większy
- Szczeciniec mniejszy
Szczeciniec większy
Szczeciniec większy jest drugim pod względem rozmiarów po jeżozwierzu afrykańskim gryzoniem żyjącym w dzisiejszych czasach w Afryce, na południe od Sahary. Zamieszkuje krainę etiopską i wilgotne lasy tropikalne. Jego głowa przy masywnej sylwetce nie wygląda duża. Masa ciała tego gatunku wynosi w granicach 3,5-7,5 kg, może nawet ważyć do 10 kg.
Długość ciała mieści się w przedziale 40-79 cm, a ogona wynosi 20-25 cm. Gryzonie te najczęściej zajmują nory wykopane przez inne zwierzęta. Szybko biegają i dobrze pływają. Na przykład potrafią skakać na wysokość do 1 metra. Komunikują się pomiędzy sobą za pomocą różnych dźwięków, zgrzytania zębami i tupania tylnymi kończynami.
Specyficzne odgłosy wydawane są przez dominujące samce w obronie swojego terytorium. Jeszcze inne dźwięki wydają, gdy czują się zagrożone. W niebezpieczeństwie podnoszą alarm gwizdem i tupaniem tylnymi nogami. Przede wszystkim zwierzęta te niszczą plantacje trzciny cukrowej. W niewoli mogą żyć 7-9 lat, a nawet do 12 roku życia. Na wolności dożywają do 5 lat.
Szczeciniec mniejszy
Szczeciniec mniejszy to nazwa nadana w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk. Zamieszkuje krainę etiopską. Powszechnie występuje w Południowo-Wschodniej Afryce. Szczecińce mniejsze niekiedy niszczą plony na polach uprawnych.
Jest to gatunek najmniejszej troski. Jest on mniejszy od szczecińca większego, ale bardzo morfologicznie do niego zbliżony. Długość ciała mieści się w granicach 35-51 cm, a ogona wynosi 6,5-14,5 cm. Masa jego ciała wynosi 2,5-6,5 kg. W niewoli żyją dłużej niż na wolności 10 lat, a niekiedy dłużej.
Wspólne cechy szczecińcowatych
Szczecińcowate są dużymi ssakami. Długość ich ciała wynosi w granicach 35-79 cm, a długość ogona mierzy 6,5-25 cm. Masa ciała samców mieści się w przedziale 3,5-7,5 kg, a nawet może dochodzić do 10 kg. Natomiast samica jest mniejsza i lżejsza, waży w granicach 2,5-3,8 kg. Szczecińcowate nie są zwierzętami migrującymi.
Wspólnymi cechami szczecińcowatych są:
- duża głowa,
- małe oczy,
- małe, krótkie i szerokie uszy,
- zęby żółte lub pomarańczowe, uznawane za kruche,
- cztery siekacze, które nieustannie rosną i nie są wymieniane w okresie dojrzewania,
- mocne łapy zakończone silnymi i prostymi pazurami, które są przystosowane do kopania w ziemi,
- stopy tylne trochę większe od przednich,
- przednie stopy mają dobrze ukształtowane 3 palce, a tylnie 4 palce,
- krótki ogon,
- krępa budowa ciała,
- dobrze rozwinięty zmysł węchu, który pomaga w komunikacji,
- przebywanie w niedużych grupach do 12 osobników w okresie rozrodu, który przypada na porę deszczową,
- spożywanie pokarmu roślinnego, którego trawienie odbywa się poprzez fermentację bakteryjną w kątnicy,
- wydawanie charakterystycznych dźwięków i tupanie tylnymi kończynami, a także zgrzytanie zębami,
- wydawanie pisków przez samicę w celu ochrony młodych,
- Ciało porośnięte krótką i szczeciniastą sierścią,
- koczowanie na polach uprawnych, gdzie uważane są za szkodniki.
Szczecińcowate ze względu na smaczne mięso często są obiektem polowań. W Afryce Środkowej prowadzone są hodowle tych zwierząt w celu zapewnienia cennego źródła białka dla ubogich państw afrykańskich. Tego typu hodowle nastawione są na produkcję mięsa i są opłacalne. Szczecińcowate obecnie nie są zagrożone wyginięciem.
