Uistiti białoucha to królestwo: zwierząt, gromada: ssaków, rząd: naczelnych i podrząd: wyższych naczelnych. Jest to gatunek małpy szerokonosej z małpokształtnych i rodziny pazurkowcowatych. Należy ona do rodzaju uistiti. Zamieszkuje północno-wschodnie tereny Brazylii w Ameryce Południowej.
Uistiti białoucha w środowisku naturalnym występuje przeważnie w lasach deszczowych nad brzegami rzek i morza w krainie neotropikalnej. Zamieszkuje też inne obszary leśne w Brazylii. Uistiti białoucha została wprowadzona sztucznie na inne obszary Ameryki Południowej, gdzie dobrze przywykła do nowych warunków.
Zajmowane tereny przez te małpy to: tropikalne lasy suche, sawanny, wilgotne lasy tropikalne, półpustynie i pustynie. Inna nazwa tego gatunku to marmozeta białoucha lub marmozeta zwyczajna. Uistiti białoucha po raz pierwszy została opisana w 1758 roku przez szwedzkiego przyrodnika i lekarza Karola Linneusza w dziele „Systema Naturae”.
Wygląd marmozety
Uistiti białoucha to miniaturowa małpka. Długość ciała bez ogona mieści się w przedziale 12-15 cm. Natomiast ogon mierzy w granicach 30-35 cm. Masa ciała wynosi zaledwie 35-40 dag. Młode osobniki są brązowo-szare. Dorosłe marmozety posiadają białą plamę na czole. Nad uszami widoczne są w kształcie wachlarzy kępki białej sierści. Umaszczenie szarobrązowe z żółtymi prześwitami.
Sierść jest nakrapiana, ciemniejsza na głowie. Na wyróżnienie zasługuje również wyjątkowo długi ogon w charakterystyczne ciemne pręgi, który nie jest chwytny. Marmozety posiadają powiększone siekacze w kształcie dłuta. Większość palców zakończona jest paznokciami, które przypominają pazury i nazywają się „tegulae”. Tylko ich haluce czyli duże palce mają płaskie paznokcie.
Zachowanie i temperament
Uistiti białoucha to niezwykle inteligentne i bystre stworzenie. Prowadzi dzienny tryb życia. Najbardziej aktywna jest rano i późnym popołudniem. Na wolności przebywa w niedużych grupach rodzinnych, liczących 9-15 osobników na obszarze o powierzchni około 10-40 hektarów. W stadzie przywódczą rolę obejmuje zdolna do rozmnażania samica.
Zdarzają się również stada, w których dominują 2 samice. Samica dominująca wydziela feromony, które nie dopuszczają pozostałe samice w grupie do ich rozmnażania. Najczęściej to samica rozpoczyna zaloty. Wpatrując się w wybranego samca oblizuje się i cmoka, a on odwzajemnia jej zaloty.
Uistiti białoucha jest zwierzęciem silnie terytorialnym. Do oznaczania przedmiotów używa gruczołów zapachowych na klatce piersiowej i w okolicach odbytowo-płciowych. Jest to stworzenie socjalne, które porusza się po drzewach podobnie jak wiewiórki Zwierzęta te są mało odporne na bakterie i wirusy.
Trzymana w domu w pojedynkę potrzebuje dużo czułości i przede wszystkim towarzystwa człowieka. Komunikacja ich pełni ważną rolę w statusie reprodukcyjnym i społecznym. Lokalizacji i monitorowania członków grupy dokonują za pomocą niskich okrzyków, zwanych „trylami”. Okrzykami ogólnymi przypominającymi gwizdek to wydawany dźwięk „phees”.
Znane są wydawane przez marmozety białouche dwa wokalne wezwania alarmowe:
- Seria powtarzających się zawołań o co raz wyższym tonie.
- Krótkie i przerywane oraz powtarzające się wezwania. Połączenia alarmowe są przeważnie krótkie.
Dieta uistiti białouchej
Uistiti białoucha nie jest zwierzęciem wymagającym pod względem żywieniowym. W naturze stworzenia te muszą same zadbać o swój posiłek. Podstawowym pokarmem uistiti białouchej są słodkie soki z nacięć na drzewach i żywica. Spożywa też części roślin i owoce. Dietę swoją uzupełnia owadami, ptasimi jajami, pisklętami, a także żabami.
Uistiti białoucha w warunkach hodowlanych powinna karmiona być dwa razy dziennie: rano i wieczorem. Rano można podawać jej specjalną karmę dla małp. Drugi posiłek powinien być owocowo-warzywny z przewagą warzyw. Nie trzeba przesadzać z podawaniem owoców, ponieważ mogą być przyczyną nadwagi.
Dietę marmozety można uzupełniać:
- świerszczami, które są przysmakiem tych zwierząt,
- gotowanym chudym mięsem,
- ryżem,
- makaronem,
- orzechami w niedużej ilości.
Rozmnażanie marmozet
Uistiti białoucha w naturze rozmnaża się w ściśle określony sposób według hierarchii w stadzie. Małpki te należą do zwierząt żyworodnych. Dominująca samica dojrzałość płciową osiąga w wieku 2 lat. Wydaje ona na świat dwa mioty w ciągu roku po 1-4 osobniki. Ciąża trwa w granicach 4-5 miesięcy. Noworodki rodzą się z otwartymi oczami.
Młode karmione są mlekiem matki przez około 3 miesiące. W wychowaniu potomstwa pomagają partnerzy, pozostałe w stadzie samice i starsze potomstwo. W środowisku naturalnym zwierzęta dożywają 10 lat, a w niewoli 16 lat, a niekiedy przy troskliwej opiece nawet dłużej. Prowadzenie własnej hodowli i rozmnażanie tych małpek wymaga wiedzy i doświadczenia.
Uistiti białoucha jest jedną z najbardziej popularnych małpek, które coraz częściej hodowana jest w polskich domach. Nie jest to gatunek zagrożony wyginięciem. W Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych posiada status najmniejszej troski. Zwierzęta te można oglądać i podziwiać w ogrodach zoologicznych. Uistiti białoucha wyróżnia się niezwykłym intelektem.
