Opieka nad kanczylem dotyczy zwłaszcza zwierząt hodowanych w ogrodach zoologicznych. Jest to gatunek endemiczny, który w naturze występuje na ściśle określonym terenie. Zamieszkuje tereny Południowo-Wschodniej Azji. W Polsce zwierzęta te można oglądać tylko w trzech ogrodach zoologicznych.
Opieka nad kanczylem w niewoli dotyczy głównie dwóch gatunków: kanczyla jawajskiego i kanczyla filipińskiego. Ten drugi, który zwany jest też kanczylem ciemnym, żyje w środowisku naturalnym tylko na trzech filipińskich wyspach: Balabac, Bugsuc i Ramos. Na wolności populacja kanczyli filipińskich ciągle maleje. W naturalnym środowisku żyje zaledwie kilkaset osobników tego gatunku.
Opieka w ogrodach zoologicznych
Opieka nad kanczylem w ZOO polega na zatrudnieniu przeszkolonej kadry, która odpowiednio zajmie się zwierzętami. Podawanie posiłku o określonej porze jest bardzo ważne dla właściwego funkcjonowania tych ssaków z rzędu parzystokopytnych. Pracownicy ZOO są często studentami na kierunku weterynaryjnym.
Zespół wykwalifikowanych opiekunów ma za zadanie karmić zwierzęta i sprzątać ich pomieszczenia. Poza tym personel ZOO ma obowiązek zadbać o higienę i estetykę obiektu, żeby był on interesujący dla zwiedzających. Pracownicy muszą też kontrolować stan zdrowia kanczyli. Trzeba te zwierzęta bacznie obserwować, ich wygląd i zachowanie.
Mieszkańcy ZOO oprócz regularnie podawanego posiłku roślinnego i wody mają zapewnioną opiekę medyczną i odpowiednie warunki bytowania. Do samca kanczyla przyprowadzana jest partnerka w celu kojarzenia pary rozpłodowej, która powinna postarać się o kolejne pokolenie. Potomstwo przychodzące na świat otrzymuje niezbędne szczepienia.
Warszawski Ogród Zoologiczny
Opieka nad kanczylem wymaga od pracowników ogrodów zoologicznych solidnego przygotowania do powierzonych im zadań. Jest to zajęcie pracochłonne i czasochłonne, a także wymaga od opiekunów dużo cierpliwości. Rozmnażanie kanczyli wiąże się ze współpracą z innymi ogrodami zoologicznymi w Polsce i Europie.
W naszym kraju kanczyle przebywają w trzech ogrodach:
- w Warszawie i Łodzi, gdzie są eksponowane kanczyle jawajskie, nazywane też kanczylami malajskimi lub kanczylami malajskimi mniejszymi.
- we Wrocławiu, w którym zamieszkują kanczyle filipińskie czyli kanczyle ciemne.
W Warszawie Linda i Arnold stanowią dobrze dobraną parę kanczyli malajskich. Arnold został przywieziony z parku Bernie w Szwajcarii. Zwierzęta te żyją w warszawskim ZOO w Ptaszarni, w której panują odpowiednie warunki klimatyczne. Kanczyle potrafią przez krótki czas tupać, żeby odstraszyć ptaki od miejsca, które wybrały na wypoczynek.
Opiekunowie szczególną uwagę zwracają na ekspozycję mieszaną i regularnie wchodzą do Ptaszarni. Najczęściej odbywa się to po podanym posiłku. Kanczyle do swojej dyspozycji mają dwa duże pomieszczenia, wiele roślin, zagłębień i nor, w których mogą się schować. Natomiast na wybiegu zewnętrznym spotykają się z innymi gatunkami zwierząt.
Populację kanczyli należy doprowadzić do takiego wzrostu, aby nie zagrażało to ich wyginięciu. Poza tym trzeba zadbać, aby w razie wyginięcia tego gatunku w środowisku naturalnym, można było ponownie wprowadzić kanczyle do ich świata naturalnego. Opiekunowie nie oswajają zwierząt w ZOO, ale zajmują się nimi na dystans.
Często mieszkańcy ogrodów zoologicznych mają, jak najwierniej odtworzone swoje naturalne środowisko. Niejednokrotnie budowany jest duży wybieg, gdzie kanczyle mogą przebywać z innymi gatunkami zwierząt. Z takiego rozwiązania zadowolone są zwierzęta i osoby zwiedzające. Jest to wspaniały raj dla mieszkańców ogrodów zoologicznych.
Kanczyle we wrocławskim ZOO
Opieka nad kanczylem we wrocławskim ZOO wymaga wiedzy i zaangażowania. Pracownicy znają wymagania tych zwierząt i dostosowują się do ich dobowego rytmu życia w niewoli. Kanczyle są płoche i wolą nie zbliżać się do ludzi, dlatego nie należy ich niepotrzebnie stresować.
Gatunek ten z powodu kłusownictwa zagrożony jest wyginięciem. Fundatorem badań i ochrony kanczyli wraz z innymi ogrodami jest wrocławskie ZOO. Rozmnażanie tych zwierząt przebiega tam sprawnie. Program badań prowadzony przez Fundację KATALA na Filipinach jest bardzo obszerny.
W programie hodowlanym kanczyli filipińskich czynny udział bierze wrocławskie ZOO. Ten bardzo płochliwy gatunek prowadzi raczej nocny styl życia. Decyzję o hodowli zachowawczej podjęto w XXI wieku. Od 2009 roku prowadzona jest we wrocławskim ogrodzie zoologicznym hodowla zachowawcza.
Tylko trzy ogrody europejskie prowadzą hodowlę kanczyli filipińskich, do których należą:
- ZOO we Wrocławiu
- ZOO w Rotterdamie, mieście w zachodniej części Holandii
- ZOO w Chester, mieście w północno-zachodniej części Anglii
Obecnie żyje w ogrodach zoologicznych Europy 13 kanczyli w tym tylko 2 samce. We wrocławskim ZOO w styczniu 2023 roku przyszedł na świat kanczyl filipiński. Zwierzęta te mają tam stworzone warunki zbliżone do swojego życia w naturze. Kanczyle, które obecnie przychodzą na świat w ogrodach nie znają innego życia.
Okres ciąży u kańczyli trwa w granicach 140-156 dni. Po pół roku osiągają dojrzałość płciową Na świat zwykle przychodzi tylko jeden potomek, którego pracownicy ZOO muszą otoczyć szczególną opieką. Po urodzeniu młody kanczyl jest w stanie spacerować obok matki na swoich cienkich nóżkach.
Opieka nad kanczylem przekłada się na ich kondycję, samopoczucie i długość życia. Większość tych zwierząt należy do gatunków zagrożonych. Ludzie naruszają równowagę środowiska, w którym żyją i dopuszczają do wymierania niektórych gatunków zwierząt. Wrogami kańczyli w ich naturalnym środowisku są zwierzęta drapieżne.
