Oddychanie ryb

10/09/2020 Wyłączono przez AKS

Podziel się

Oddychanie ryb najczęściej odbywa się dzięki skrzelom, które są znacznie wydajniejszym od płuc organem oddechowym. Przy wykorzystaniu tego specjalnego narządu ryby mogą oddychać pod wodą. Proces oddychania polega na wdechu tlenu i wydechu szkodliwego dwutlenku węgla.

Oddychanie ryb pod wodą przy pomocy skrzeli odróżnia je od pozostałych kręgowców, z wyjątkiem larw płazów. Za pomocą skrzeli ryby nie tylko pobierają tlen, ale także usuwają z organizmu dwutlenek węgla i inne metabolity. Skrzela do prawidłowej pracy potrzebują stałej wilgotności, która zapobiega sklejaniu się listków skrzelowych. Duża powierzchnia skrzeli pozwala wykorzystać optymalnie małą ilość tlenu, który znajduje się w wodzie.

Położenie i budowa skrzeli

Oddychanie ryb po wyjęciu z wody możliwe jest przez krótki czas, dopóki listki skrzelowe nie ulegną wyschnięciu. Rybie skrzela położone są w przedniej części ciała , w kanale przelotowym między otworem gębowym, a otworami wylotowymi. Jamę skrzelową tworzy tylna część trzewioczaszki. Trzewioczaszka opasana jest szkieletem, złożonym z rozłożonych łuków skrzelowych, na których znajdują się skrzela.

Skrzela ryb mają różnorodną budowę i należą do organu wewnętrznego.

Postać długich łuków ma większość ryb. Skrzela zbudowane są z gęsto unaczynionych listków, które dzielą się na drobne blaszki skrzelowe. Dzięki pompującym ruchom jamy gębowej i pokryw skrzelowych są one nieprzerwanie obmywane obficie wodę. Proces oddychania zachodzi dzięki bardzo dobrze ukrwionym blaszkom skrzelowym.

Wody bogate w tlen

Oddychanie ryb w wodzie nie jest skomplikowane. Wymiana gazowa jest prosta w wodach, które bogate są w tlen. Większość ryb żyje w środowisku wodnym, gdzie stężenie tlenu jest wyższe, niż w rybiej krwi. Natomiast stężenie dwutlenku węgla w krwi ryb jest wyższa, niż w wodzie. Wymiana gazowa jest wspomagana dodatkowo przez odwrotny przepływ krwi w skrzelach w stosunku do kierunku przepływu wody.

Wody o zerowej lub małej zawartości tlenu

Oddychanie ryb w wodzie o zerowej lub małej zawartości tlenu jest utrudnione. Trudną sytuację z oddychaniem mają również ryby żyjące w wodach o wysokiej zawartości rozpuszczonego dwutlenku węgla. Ryba przy użyciu skrzeli nie mogłaby w takich wodach funkcjonować. Ryby, aby przetrwać w takim środowisku wodnym, wytworzyły różnorodne przystosowania, które pozwalają na wymianę gazową bez wykorzystania skrzeli.

Labirynt

Najczęściej do przetrwania rybom w wodach ubogich w tlen służy narząd, który nazwany jest labiryntem i występuje on u ryb z rodziny błędnikowców. Ten kalafiorowaty organ, który jest bogato unaczyniony znajduje się w jamie skrzelowej, gdzie następuje wymiana skrzelowa pomiędzy labiryntem, a powietrzem.

Ryby w takim środowisku oddychają labiryntem.

Powietrze zużyte ryba wypuszcza przez jamę gębową, a znad powierzchni wody pobiera jego nową porcję. Labirynt u ryb z rodziny błędnikowców wykształca się kilkanaście dni po wykluciu, wcześniej młode ryby oddychają skrzelami. Do najpopularniejszych gatunków, które posługują się taką metodą oddychania należą: bojownik, prętnik, gurami, wielkopłetw i skrzeczyk.

Narząd nadskrzelowy

Ryby sumokształtne posiadają narząd nadskrzelowy, który spełnia taką funkcję, jak labirynt. Jego umiejscowienie i budowa jest inna, niż labiryntu. Powstaje on z uwypuklenia gardzieli, tworząc jamę nadskrzelową, która wypełniona jest unaczynionymi wyrostkami drugiego i czwartego łuku skrzelowego.

Z tych rodzin najbardziej znane są: Heteropneustes fassilis i Clarias batrachus.

Oddychanie ryb najczęściej odbywa się przy użyciu skrzeli, jeżeli wody w których żyją bogate są w tlen. W wodach o zerowym lub małej zawartości tlenu oraz o wysokiej zawartości rozpuszczonego dwutlenku węgla niektóre ryby do procesu oddychania używają labiryntu, a inne narząd nadskrzelowy. Te wszystkie organy wykorzystywane do oddychania różnią się miedzy sobą położeniem i budową.