Hodowla jelonków czubatych wymaga wiedzy, sumienności i zaangażowania. Nie wszyscy mogą otworzyć tego rodzaju biznes. Nie tylko wystarczy dysponować odpowiednią przestrzenią dla jelonków, ale również trzeba być miłośnikiem tych fascynujących zwierząt z rodziny jeleniowatych.
Hodowla jelonków czubatych nie powinna być tylko samym biznesem, ale również przyjemnością. Satysfakcję z hodowli mogą osiągnąć ludzie, którzy kochają zwierzęta i lubią z nimi przebywać. Koszt hodowli uzależniony jest głównie od trzymanej ilości jelonków. Zwierzętom tym należy zapewnić urozmaiconą dietę i odpowiednie warunki bytowania, a także opiekę weterynaryjną.
Hodowla jelonków czubatych
Hodowla jelonków czubatych regulowana jest Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 roku w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach UE. Rozporządzenie określa minimalne warunki utrzymywania jeleni i innych zwierząt.
Zwierzęta na tej podstawie powinny utrzymywane być w systemie otwartym, gdzie będzie zapewniona możliwość ochrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i zwierzętami drapieżnymi. Muszą mieć też zapewnioną opiekę i właściwe warunki utrzymywania, które uwzględniają minimalne normy powierzchni.
Jelonki muszą być utrzymywane w warunkach:
- nieszkodliwych dla ich zdrowia, a także niepowodujących urazów, uszkodzeń ciała czy cierpień,
- zapewniających im swobodę ruchu, a przede wszystkim możliwość kładzenia się, wstawania i leżenia,
- umożliwiających kontakt wzrokowy z innymi zwierzętami.
Pomieszczenie, w którym trzymane są zwierzęta winno być oświetlone światłem sztucznym bądź zapewnia się dostęp światła naturalnego. Konieczne jest też przenośne światło sztuczne w celu umożliwienia kontroli i doglądanie zwierząt o każdej porze dnia. Jelonki powinny być doglądane co najmniej raz dziennie.
Wyposażenie i sprzęt pomieszczenia należy regularnie czyścić i odkażać, a odchody zwierząt usuwać tak często z pomieszczenia, gdzie trzymane są jelonki, żeby uniknąć wydzielenia nieprzyjemnej woni i ograniczyć ryzyko zanieczyszczenia pokarmu i wody. Podłoga w pomieszczeniu powinna być twarda, równa i stabilna o gładkiej i nieśliskiej powierzchni.
Temperaturę, względną wilgotność powietrza utrzymuje się na poziomie nieszkodliwym dla jelonków. System wentylacji powinien zostać połączony z systemem alarmowym, sygnalizującym awarię systemu wentylacyjnego i podłączony z systemem wentylacji awaryjnej. Jelonki muszą mieć zapewniony stały dostęp do wody, zabezpieczonej przed wylaniem.
Jelonki karmi się co najmniej raz dziennie paszą dostosowaną do ich gatunku, wieku, masy ciała i stanu fizjologicznego. Chore czy ranne jelonki powinny natychmiast otoczone być opieką, a w razie potrzeby odizolowanie od pozostałych zwierząt i jeżeli wymaga tego stan zdrowia jelonka utrzymuje się jego na ściółce.
Minimalne warunki utrzymywania jelonków
Hodowla jelonków czubatych powinna być ściśle prowadzona według Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W okresie pastwiskowym zwierzęta te powinny posiadać stały dostęp do pastwiska o powierzchni nie mniejszej niż 1 hektar, na którym dopuszczalna jest ilość 7 osobników. Powierzchnia pastwiska powinna zostać zabezpieczona wytrzymałym ogrodzeniem o minimalnej wysokości 2 m.
Ogrodzenie należy wykonać ze stabilnej i wytrzymałej siatki, która uniemożliwi wydostanie się jelonków na zewnątrz. Dla tych zwierząt niezbędna jest też zagroda, w której można wykonywać zabiegi weterynaryjne lub zootechniczne. Jelonki powinny mieć też możliwość korzystania z zacienionych miejsc.
Czasowe utrzymywanie jelonków dopuszcza się w boksach pojedynczo albo grupowo. W pomieszczeniu zwierzęta te przebywają poza okresem pastwiskowym lub w przypadku choroby, lub w razie kwarantanny. Boks powinien posiadać odpowiednią wielkość, aby zwierzę mogło się w nim swobodnie poruszać.
Powierzchnia boksu w przypadku utrzymywania 1 osobnika powinna wynosić:
- jeleni do 12. miesiąca życia, co najmniej 2m2,
- jeleni powyżej 12. miesiąca życia, co najmniej 3m2.
Prawne aspekty rejestracji zwierząt
Hodowla jelonków czubatych wymaga odpowiedniego przygotowania zgodnie z obowiązującym prawem. Reguluje ją nowa ustawa z dnia 4 listopada 2022 roku o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, która w całości zastąpiła ustawę z dnia 2 kwietnia 2004 roku o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Nowa ustawa weszła w życie 6 stycznia 2023 roku.
Wprowadzenie nowej ustawy podyktowane zostało dostosowaniem polskiego porządku prawnego do przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej. Zostało zapewnione jednolite funkcjonowanie systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt, również w celu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt.
Nowa ustawa wprowadziła zmiany:
- Rejestr działalności, co zastąpiło dawniej siedzibę stada.
- Komputerowa baza danych prowadzona przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) została poszerzona o informacje dotyczące utrzymywania nowych gatunków, takich jak: koniowatych, wielbłądowatych, jeleniowatych, a także zakładów drobiu/jaj wylęgowych.
- Przekazywanie zgłoszeń w formie elektronicznej jako podstawowy sposób składania zgłoszeń.
- Nowe środki identyfikacji.
- Zmiany w zgłoszeniach.
- Terminy na dokonanie zgłoszeń.
- Kary.
System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt
Hodowla jelonków czubatych została ujęta w nowej ustawie jako hodowla zwierząt jeleniowatych. Głównym celem Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt (IRZ) jest wsparcie w zapewnieniu bezpieczeństwa żywności zgodnie z wymogami UE i uzyskanie pełnego dostępu do rynku produktów pochodzenia zwierzęcego w innych państwach członkowskich UE.
W systemie IRZ dotyczącym jelonków wpisywane są dane:
- Rejestracyjne zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedziba ich stad.
- Informacyjne o środkach identyfikacji:
- zwykłe kolczyki,
- wszczepiony transponder domięśniowo,
- tatuaż.
- Ksiąg rejestracji prowadzonych przez posiadacza w siedzibie stada w formie papierowej odrębne dla poszczególnych gatunków zwierząt.
Informacje zawarte w bazie danych Systemu IRZ pozwalają na śledzenie historii życia zwierząt z gatunków: bydło, owce, świnie, kozy, wielbłądowate, jeleniowate, koniowate, a także zapewniają kontrolę przemieszczania ptaków, ochronę ludzi i zwierząt czy skalę produkcji w przypadku zakładów drobiu. Dla każdego rodzaju działalności nadawany jest odrębny numer.
W bazie danych Systemu IRZ znajdują się informacje dotyczące:
- Posiadaczy zwierząt (rejestr producentów).
- Zwierząt i ich miejsc przebywania (rejestr siedzib stad i rodzajów działalności).
- Przemieszczeń zwierząt (rejestracja zgłoszeń zdarzeń dotyczących zwierząt wprowadzana elektronicznie za pomocą formularza udostępnionego na stronie ARiMR).
Składanie zgłoszeń odnośnie zdarzeń zwierzęcych w formie papierowej jest dostępne wyłącznie dla osób fizycznych i wyłącznie w okresie przejściowym do dnia 31 grudnia 2025 roku. Posiadacze zwierząt mają obowiązek zgłaszania zdarzeń dotyczących zwierząt w terminach określonych w ustawie o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
Od dnia wejścia w życie ustawy posiadacze jeleniowatych zobowiązani byli do wystąpienia o nadanie numeru producenta i zarejestrowania siedziby stada, nie późnej niż w ciągu pół roku i półtora roku mieli czas na oznakowanie i zgłoszenie zwierząt.
Zgłoszeń dotyczących urodzenia i oznakowania jelonków można dokonać do 9 miesięcy, ale nie później niż przed opuszczeniem stada, w którym jelonek przyszedł na świat. O innych zdarzeniach dotyczących jeleniowatych należy poinformować przed upływem 7 dni od ich wystąpienia.
Posiadacz zwierzęcia, który nie zdecydował się na wyłączne korzystanie z aplikacji IRZplus, będzie mógł prowadzić w siedzibie stada księgę rejestracji w formie papierowej, do dnia rozpoczęcia zgłoszenia do komputerowej bazy danych zdarzeń dotyczących zwierząt, lecz najdłużej do 31 grudnia 2025 r.
Jeżeli podczas przeprowadzania kontroli okaże się, że w siedzibie stada znajduje się nieoznakowany jelonek, którego pochodzenia nie można potwierdzić, to powiatowy lekarz weterynarii może nakazać, w drodze decyzji zabicie zwierzęcia. Unieszkodliwienie zwłok zwierzęcia następuje na koszt jego posiadacza.
W przypadku posiadaczy zwierząt niestosujących się do obowiązków, wynikających z przepisów nowej ustawy o IRZ zachowany jest dotychczasowy sposób stosowania kary w formie kary grzywny, nakładanej przez Inspekcję Weterynaryjną w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Podsumowując
Hodowla jelonków czubatych wymaga wiedzy i odpowiedniego doświadczenia. Należy również posiadać wymaganych rozmiarów pastwisko i właściwie wentylowane pomieszczenie, wyposażone w niezbędne urządzenia i sprzęt. Taka hodowla jest kosztowną inwestycją i wymaga przygotowania zgodnie z obowiązującym prawem.
