Cukrzyca u kota pojawia się, jeżeli trzustka nie wytwarza dostatecznych ilości insuliny. Trzeba bacznie obserwować wygląd i zachowanie zwierzęcia. W ostrych stanach chorobowych zgodnie z zaleceniami weterynarza należy podawać kotu zastrzyki z insuliny, także w warunkach domowych.
Cukrzyca u kota może przebiegać łagodnie lub mieć stan poważny, a nawet zagrażać życiu. Trzustka pełni bardzo ważną rolę w życiu zwierząt i ludzi. Jakość życia kota wpływa na funkcjonowanie tego narządu, stan zdrowia psychicznego i fizycznego, a także na długość jego życia. Choroba ta może mieć podłoże genetyczne czy być wynikiem złej diety.W każdym przypadku należy zabrać kociego przyjaciela do lekarza weterynarii.
Budowa i funkcjonowanie trzustki
Cukrzyca u kota wpływa niekorzystnie na dobrostan zwierzęcia. Trzustka jest organem wewnętrznym kota i odgrywa ważną rolę w trawieniu, zwłaszcza część zewnątrzwydzielnicza (ZNT). Wewnątrzwydzielnicza (WNT) część trzustki wydziela hormony do krwi. Hormonami tymi są: insulina i glukagon.
Odgrywają one ważną rolę w transportowaniu cukru we krwi do komórek ciała. Zewnątrzwydzielnicza część trzustki wydziela enzymy trawienne do dwunastnicy czyli do początkowego odcinka jelita cienkiego. Jeżeli trzustka nie wytwarza wystarczającej ilości insuliny, to wówczas rośnie poziom glukozy we krwi.
Dzieje się tak szczególnie po posiłku. Glukoza dostaje się do nerek i zostaje wydalona w moczu. W ten sposób dochodzi też do wydalenia zbyt dużej ilości wody z kociego organizmu. Trzustka jest małym gruczołem, który jest ściśle powiązany z dwunastnicą i przyjmuje kształt litery V. Układa się w dogrzbietowej części jamy.
Łączy ona czynności gruczołu wydzielania wewnętrznego i zewnętrznego. Gruczoł wydzielania wewnętrznego produkuje sok trzustkowy. Jest on uwalniany do dwunastnicy przy udziale dwóch przewodów wyprowadzających. Sok trzustkowy posiada enzymy uczestniczące w trawieniu białek, cukrów i tłuszczów.
Trzustka kota dzieli się na:
- płat prawy,
- płatw lewy,
- trzon.
Cukrzyca niepowikłana u kotów
Cukrzyca u kota to zaburzenia metaboliczne węglowodanów, tłuszczów i białek wywołane całkowitym albo względnym brakiem insuliny, opornością insulinową lub amyloidową wysp trzustkowych. W wyniku tej choroby glukoza nie jest transportowana z krwi do komórek. We krwi jest bardzo duża ilość glukozy i dlatego przedostaje się ona do moczu.
Wzmożony apetyt pojawia się, gdyż pomimo dużej ilości glukozy we krwi organizm głoduje. Gęstość moczu obniżona jest przechodzącą do niego dużą ilością wody. W odpowiedzi na taką sytuację organizm odpowiada wysokim zapotrzebowaniem na wodę czyli nadmiernym pragnieniem.
Ze względu na brak dostępnego we krwi cukru, pomimo dużego apetytu może dojść do znacznego spadku wagi. Złym znakiem jest, gdy zwierzęta cierpiące na cukrzycę przestają spożywać dostatecznie dużo wody i pożywienia. Taki przypadek oznacza bardzo zaawansowaną cukrzycę.
Organizm zwierzęcia przestaje wtedy reagować na nadmiar glukozy we krwi. Może dojść w takiej sytuacji do odwodnienia i schorzenia, które nazywane jest cukrzycową kwaśnicą ketonową. Wymagana jest natychmiastowa interwencja medyczna z powodu powikłania nieleczonej cukrzycy, zagrażającej życiu.
Cukrzyca podzielona jest na dwa typy:
- 1,
- 2.
W cukrzycy typu 1 insulina nie jest produkowana przez organizm. Natomiast cukrzyca typu 2 czyli insulinoniezależna jest spowodowana niedostatecznym albo opóźnionym wydzielaniem insuliny w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Większość kotów z tą chorobą nie wymaga podawania insuliny i jest mniej narażona na rozwój kwasicy ketonowej.
Do tej choroby nie stwierdzono predyspozycji rasowej kotów. Nie ma znaczenia również uwarunkowanie geograficzne. Przeważnie chorują osobniki męskie. Dotyczy to kotów w przedziale wiekowym w granicach 8-13 lat. Zakres wiekowy może obejmować zwierzęta od 1 roku do 19 lat.
Przyczyny cukrzycy niepowikłanej u kotów to:
- skłonności genetyczne,
- zapalenie trzustki,
- niektóre leki,
- przewlekłe stany zapalne i zakażenia,
- choroby predysponujące, takie jak: akromegalia i nadczynności kory nadnerczy,
- otyłość u kota, która jest czynnikiem ryzyka w przypadku cukrzycy typu 2.
Kot po podaniu insuliny może zapaść w śpiączkę, jeżeli miał zbyt dużą przerwę pomiędzy posiłkami czy jest po wzmożonym wysiłku. Podanie insuliny powoduje dodatkowe obniżenie poziomu glukozy we krwi. Może prowadzić do omdlenia, śpiączki i drgawek W takim przypadku należy podać zwierzęciu doustnie glukozę, miód lub syrop.
Do objawów wczesnych cukrzycy niepowikłanej należą:
- otyłość,
- zanik mięśnia grzbietu w wyniku czego występuje łupież i tłusta okrywa włosowa,
- powiększenie wątroby – żółtaczka, która występujeczęściej u kotów niż u psów.
Do objawów późniejszych cukrzycy należą:
- wielomocz,
- wzmożone pragnienie,
- utrata wagi, pomimo zwiększonego apetytu,
- apatia i osłabienie,
- brak łaknienia,
- ospałość i osowiałość,
- wymioty.
Przy cukrzycy chorobą współistniejącą może być zakażenie dróg moczowych. Koty z wyrównanymi zaburzeniami, gdy pobierają wodę i pokarm oraz nie wymiotują mogą być leczone ambulatoryjnie. Stały wysiłek w ciągu dnia wpływa pozytywnie na kota. Należy unikać miękkiego i wilgotnego posiłku, który powoduje nasilenie choroby po jego spożyciu.
W tym przypadku bardzo szkodliwe jest podawanie pokarmu puszkowego o znacznie zmniejszonej zawartości węglowodanów. Po każdej zmianie diety trzeba monitorować zapotrzebowanie kota na insulinę. Należy posiadać codzienny i dobrze opracowany schemat karmienia kota i podawania leków.
Kociego pacjenta trzeba leczyć u weterynarza i unikać otyłości. W razie przedawkowania insuliny może wystąpić u zwierzęcia ślepota, drgawki, a nawet śpiączka. Skuteczne leczenie kociego towarzysza przynosi dobre rokowania. Dla kotów otyłych posiłek powinien zawierać ograniczoną kaloryczność, w celu osiągnięcia optymalnej masy ciała w ciągu 3-4 miesięcy.
Należy stosować dietę z dużą zawartością włókna, które zwiększa poczucie sytości u kociego przyjaciela. W takiej sytuacji nie wolno podawać przysmaków, chyba że posiadają zero kalorii. Kot powinien spożyć posiłek w krótkim czasie. Zbyt mała ilość insuliny lub brak reakcji organizmu na nią prowadzi do wzrostu glukozy we krwi.
Cukrzyca z kwasicą ketonową
Cukrzyca u kota to choroba, która zagraża życiu i może wystąpić u zwierząt chorych na cukrzycę typu 2. Kiedy komórki ze względu na niedobór insuliny posiadają zbyt mało glukozy, to wówczas organizm spala zmagazynowany tłuszcz. Niskie stężenie glukozy we krwi nazywane jest również hipoglikemią.
Niedobór insuliny prowadzi do wytwarzania nadmiernej liczby ciał ketonowych i kwasicy. Stan zagrożenia życia związany jest z bezwzględnym lub względnym niedoborem insuliny. Charakteryzuje się obecnością ciał ketonowych we krwi, odwodnieniem, utratą elektrolitów i kwasicą metaboliczną.
Istnieje wiele przyczyn cukrzycy z kwasicą ketonową:
- przedawkowanie insuliny, które jest najczęstszym powodem tej choroby,
- zakażenie skóry, układu oddechowego lub moczowego czy ropne zapalenie nerek,
- brak reakcji na leki,
- zabiegi chirurgiczne,
- stres,
- choroby współistniejące, takie jak niewydolność serca, zapalenie trzustki, niewydolność nerek, astma czy nowotwory.
U kotów nie stwierdzono predyspozycji rasowej do tej choroby. Najczęściej chorują koty w wieku 1-19 lat. Na cukrzycową kwasicę ketonową osobniki męskie u kotów zapadają 2 razy częściej niż osobniki żeńskie. Choroba ta wymaga odpowiedniego leczenia, ponieważ kot może dostać wstrząsu hipoglikemicznego i stracić życie.
Objawy choroby z kwasicą ketonową to:
- wielomocz,
- wzmożone pragnienie lub brak pobierania wody,
- osłabienie, osowiałość i senność,
- brak apetytu,
- zmniejszona masa ciała,
- przyspieszenie oddechów,
- zła kondycja,
- zaburzenia równowagi,
- utrata przytomności,
- drgawki,
- zaniedbana okrywa włosowa,
- słuchy łupież,
- powiększenie wątroby.
Z chorym kotem natychmiast trzeba udać się do lecznicy dla zwierząt. Leczenie poważnie chorych kotów z cukrzycową kwasicą ketonową wymaga hospitalizacji i intensywnej opieki. Po ustabilizowaniu się stanu kota, dieta powinna być niskotłuszczowa, a bogata w węglowodany złożone i włókno.
Podsumowując cukrzyca u kota może mieć różny przebieg w zależności od przyczyn, stosowanej diety i jakości życia kociego przyjaciela. Zwierząt nie można leczyć samowolnie. Weterynarz zbada kociego pacjenta, zleci badanie krwi i moczu w celu postawienia diagnozy i zastosowania odpowiedniego leczenia. Właściwa dieta może zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycy.
