Zaburzenia hormonalne u kota

Zaburzenia hormonalne u kota mogą zostać wywołane błahymi, jak również poważnymi przyczynami. Trzeba bacznie obserwować wygląd i zachowanie zwierzęcia. W przypadku powtarzających się dolegliwości należy zabrać kota do lecznicy dla zwierząt. Wcześnie zdiagnozowana choroba przynosi dobre efekty.

Zaburzenia hormonalne u kota mogą przebiegać łagodnie, przewlekle  albo być tragiczne w skutkach. Gruczoły dokrewne pełnią bardzo ważną rolę w świecie zwierząt i ludzi. Przyczyn schorzeń może być wiele. Najczęściej to przypadłości wrodzone bądź nabyte. Jakość życia kota wpływa na długość jego życia i funkcjonowanie wszystkich narządów.

Klasyczne gruczoły dokrewne

Zaburzenia hormonalne u kota wpływają niekorzystnie na jego stan zdrowia psychicznego i fizycznego. Gruczoły dokrewne mają za zadanie wytwarzać swoiste wydzieliny, które zwane są hormonami. Wydzieliny tego rodzaju o równym charakterze biochemicznym, wpływają na procesy życiowe komórek, tkanek i narządów.

Wydzielanie hormonów odbywa się do krwi albo chłonki, a także do płynów tkankowych czyli do środowiska wewnętrznego organizmu. Te z kolei przemieszczają hormony do tkanek docelowych, które współdziałają z układem nerwowym. Wspólną cechą morfologiczną wszystkich gruczołów dokrewnych jest brak przewodów wyprowadzających.

Do klasycznych gruczołów dokrewnych należą:

• tarczyca – gruczoł tarczowy,
• szyszynka,
• przytarczyce – gruczoły przytarczycowe,
• przysadka,
• nadnercze – gruczoł nadnerczowy.

Tarczyca

Tarczyca – gruczoł tarczowy to jeden z największych gruczołów dokrewnych, w którym wyróżnia się dwa płaty: lewy i prawy oraz łączącą je cieśń. W gruczole tym zachodzi synteza i wydzielenie jodotyronin–tyroksyny, trójjodotyroniny i kalcytoniny zwanej też tyreokalcytoniną.

Do prawidłowego rozwoju organizmu niezbędne są jodotyroniny. Natomiast kalcytonina to jeden z hormonów, który reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową. Miąższ gruczołu posiada ceglastoczerwone zabarwienie i cechuje go ziarnista tekstura. Powiększenie gruczołu tarczycy i rozwinięcie wola następuje w wyniku niedoboru jodu.

Szyszynka

Szyszynka to nieduży gruczoł dokrewny o kształcie gruszkowatym, który związany jest z nadwzgórzem międzymózgowia. Przykryty jest półkulami mózgu. Szyszynka odpowiada za biologiczne rytmy dobowe i sezonowe. Wytwarza także melatoninę, która wpływa na czynność hormonalną podwzgórza oraz działa hamująco na rozwój płciowy osobnika. Melatonina jest wydzielana w nocy, jako hormon snu i oddziałuje na wiele obszarów mózgowia, włączając w to jądro nadskrzyżowaniowe i przysadkę.

Przytarczyce

Przytarczyce – gruczoły przytarczycowe produkują parathormon, który odgrywa główną rolę w różnych etapach metabolizmu wapnia w surowicy krwi. Gruczoły te są w formie niewielkich nabłonkowych tworów. Otoczone przez miąższ tarczycy u kota i niejednokrotnie podczas rutynowej preparacji pozostają niezauważone. Po każdej stronie tarczycy leżą gruczoły przytarczycowe, jako gruczoł przytarczycowy zewnętrzny. Natomiast w samym miąższu tarczycy leży gruczoł przytarczycowy wewnętrzny.

Przysadka

Przysadka jest jednym z najmniejszych gruczołów dokrewnych. Położona jest w sąsiedztwie mózgowia i ma kształt owalny. Gruczoł ten podzielony jest na dwie zasadnicze części, które różnią się budową, funkcją i pochodzeniem. Jest to przysadka gruczołowa i przysadka nerwowa. Przysadka wydziela bardzo liczne hormony, które mają wpływ na wiele ważnych funkcji życiowych organizmu. Przykładem takim jest hormon wzrostu. Narząd ten posiada oddzielne unaczynienie.

Nadnercze

Nadnercze – gruczoł nadnerczowy jest parzystym gruczołem dokrewnym, który położony jest w jamie brzusznej. W każdym z tych gruczołów wyróżnia się korę i rdzeń. Kora wytwarza hormony, które należą do sterydów, nazywane są też kortykoidami.

Natomiast rdzeń nadnerczy wytwarza adrenalinę i noradrenalinę. Nadnercza przyjmują kształt wydłużony i podlegają modelowaniu poprzez  przylegające do nich naczynia krwionośne. Nadnercza u kotów są krótsze niż u psów.

Zaburzenia hormonalne występujące u kota

Zaburzenia hormonalne u kota dotyczą wszystkich ras w mniejszym lub większym stopniu. Mogą częściej atakować kocich seniorów lub kocurów czy kotki, co uzależnione jest od choroby i jej przyczyny. Trzeba dbać o zdrowie kociego towarzysza. Nie wolno jednak leczyć zwierzęcia samodzielnie, ani podawać mu lekarstw przeznaczonych dla człowieka.

Zaburzenia hormonalne występujące u kota:

• Niedoczynność tarczycy w wyniku braku hormonów tarczycy.
• Nadczynność tarczycy w wyniku nadmiernego stężenia hormonów tarczycy we krwi.
• Choroba Addisona czyli niedoczynność kory nadnerczy. Bardziej narażone na to schorzenie są zwierzęta w średnim wieku. Jest to rzadka choroba u kotów. Brak predyspozycji płciowej wśród tych zwierząt.
• Choroba lub zespół Cushinga.
• Cukrzyca to choroba w wyniku której glukoza nie jest transportowana  z krwi do komórek. Ilość glukozy we krwi jest bardzo duża i dlatego przedostaje się ona do moczu. Może dotyczyć kota i psa. Objawami są: wzmożone pragnienie i apetyt, utrata wagi, częste oddawanie moczu.

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy to patologiczne utrzymujące się zwiększone tempo metabolizmu spowodowane przez nadmierne stężenie hormonów tarczycy we krwi. Jest to częsta choroba endokrynologiczna u kotów. Jedna z najczęstszych schorzeń dotyczących kotów w średnim i geriatrycznym wieku.

Rzadko występuje u kotów poniżej 6 roku życia. Nadczynność tarczycy u kotów najczęściej jest spowodowana istnieniem nadczynnych, autonomicznych guzków w tarczycy, które wytwarzają tyroksyny czyli T₄  oraz trójjodotyroniny (T₃) i nie reagują  na fizjologiczne mechanizmy kontrolujące.

Rzadko przyczyną choroby u kotów jest rak tarczycy. Schorzenie może dotyczyć jednego albo obu płatów tarczycy. Choroba obejmuje swym zasięgiem przewód pokarmowy, układ mięśniowo-szkieletowy, nerki i układ nerwowy.

Objawy chorobowe nadczynności tarczycy u kota:

• wzmożony apetyt,
• wymioty,
• biegunka,
• zmniejszenie masy ciała,
• dyszenie,
• przyspieszone tempo oddychania,
• nadmierna aktywność,
• wzmożone pragnienie,
• agresja,
• zgrubiałe pazury.

Następuje powiększenie tarczycy, gdzie w 70% dotyczy to obu płatów. Największe ryzyko istnieje w przypadku zaawansowanego wieku kota, a mniejsze ryzyko u kotów rasowych. Scyntygrafia czyli badanie obrazowe może zostać wykorzystane do rozpoznania nadczynności tarczycy. Ukrytą chorobę nerek może też wykryć USG jamy brzusznej.

Rozpoznania choroby można dokonać badaniami laboratoryjnymi. Dobry wynik daje test stymulacji TRH. W przypadku większości chorych kotów stosowane jest leczenie ambulatoryjne przy zastosowaniu leków przeciwtarczycowych. Hospitalizacja kociego pacjenta konieczna jest w przypadku podawania radioaktywnego izotopu jodu oraz chirurgicznego usunięcia tarczycy.

Po leczeniu rzadko występuje nawrót choroby. U nieleczonego kota z nadczynnością tarczycy może dojść do zastoinowej niewydolności serca, uszkodzenia nerek, odwarstwienia siatkówki w skutek nadciśnienia, a także nawet śmierci zwierzęcia.

Choroba Cushinga (CCK)

Choroba Cushinga (CCK) lub zespół Cushinga czyli nadczynność kory nadnerczy. Przede wszystkim choroba ta u kota czyli hiperadrenokortycyzm spowodowany jest nadmiernym wydzielaniem kortyzolu przez nadnercza. Spontaniczna CCK spowodowana jest przez nadprodukcję kortyzolu przez nadnercza.

Około 85% kotów z tym schorzeniem ma przerost kory obu nadnerczy, co jest wynikiem hiperplazji lub nowotworu przysadki mózgowej. U pozostałych 15% występuje guz nadnercza, który w połowie tych przypadków jest złośliwy. Około 80% kotom z CCK towarzyszy cukrzyca. Skłonne do choroby Cushinga przeważnie są koty w średnim i starszym wieku. Brak jest predyspozycji płciowej i rasowej.  

Objawy chorobowe CCK u kota:

• osłabienie siły mięśniowej,
• delikatna, „papierowa” skóra,
• wielomocz,
• wzmożone pragnienie,
• wzmożone łaknienie,
• spadek masy ciała.

Poza tym mogą też występować: wymioty, biegunka, wyłysienie, powiększenie wątroby, powiększenie obrysu jamy brzusznej. W wyniku ucisku guza na struktury mózgu może nastąpić apatia. Nadmiar hormonów płciowych może być wynikiem pojawienia się na prąciu kolców i zmiany w zachowaniu płciowym kota.

W przypadku tej choroby konieczne jest badanie USG jamy brzusznej w celu zobrazowania nadnerczy. Można rozróżnić przysadkową nadczynność nadnerczy czyli PNN od nadnerczowej nadczynności nadnerczy czyli NNN. Badanie TK czyli tomografia komputerowa lub MR – rezonans magnetyczny mogą zobrazować makrogruczolaki przysadki.

Choroba Cushinga wyniszcza organizm kota. Przed zabiegiem chirurgicznym wskazane jest leczenie farmakologiczne. Potencjalną metodą leczenia PNN jest radioterapia gruczolaków przysadki. W niektórych ośrodkach jest możliwe usunięcie przysadki. Może być konieczne usunięcie jednego nadnercza przy NNN.

Podsumowując

Zaburzenia hormonalne u kota mogą wymagać leczenia w klinice dla zwierząt, zwłaszcza w przypadku nowotworów. Chorego kociego przyjaciela należy zabrać do lekarza weterynarii, który go zbada, postawi diagnozę i zastosuje odpowiednie leczenie. W niektórych przypadkach weterynarz może zlecić przeprowadzenie dodatkowych badań.