UMIEJĘTNOŚCI PŁYWACKIE RYB

Umiejętności pływackie ryb kształtowały się przez miliony lat w drodze ewolucji. Ryby dzięki odpowiedniej budowie anatomicznej przystosowane są do środowiska wodnego, w którym żyją. Są one stworzeniami zwinnymi i wytrzymałymi, jednak nie wszystkie poruszają się z jednakową prędkością.

Umiejętności pływackie ryb wykorzystywane są podczas poruszania się tych zwierząt w środowisku wodnym. Mięśnie ryby są źródłem napędu. Mogą one sprawnie pracować dzięki prawidłowej temperaturze ciała utrzymywanej przez wodę. Kształt ciała ryby najczęściej jest opływowy w celu zmniejszenia oporu wody i zwiększania prędkości podczas pływania.

Przystosowanie ryb do pływania

Umiejętności pływackie ryba zawdzięcza dzięki swojej anatomicznej budowie. Spłaszczone bocznie ciało o opływowym kształcie zmniejsza opór podczas ruchu w wodzie, która ma dużą gęstość i trzeba ją pokonać. Pokonywanie oporu umożliwia również głowa zrośnięta z tułowiem. Natomiast śluz na powierzchni ciała minimalizuje tarcie rybiego ciała o wodę.

Pomocne w poruszaniu się są łuski kostne, które ułożone są dachówkowato pod naskórkiem w skórze właściwej. Pozwalają one na giętkość ciała podczas ruchu i stanowią zabezpieczenie przed urazami mechanicznymi.

Do podstawowych narządów, które pomagają bytować i poruszać się rybie w wodzie należą:

linia boczna,
płetwy,
rybie mięśnie,
pęcherz pławny,
skrzela.

Linia boczna

Jest narządem czucia wody. Umiejscowiona jest na tułowiu, po obu bokach ciała ryby. Jest to kanalik, który biegnie pod powierzchnią skóry. Jest on wypełniony galaretowatą substancją, która pełni rolę przekaźnika drgań wody do układu nerwowego ryby. Dzięki linii bocznej ryba może utrzymać równowagę, odbierać bodźce z otoczenia i zareagować na zmianę ciśnienia.

Płetwy

Wykorzystywane są przez ryby do poruszania się i sterowania. Dzielą się na parzyste i nieparzyste. Do parzystych zaliczane są: para płetw piersiowych i para płetw brzusznych. Do płetw nieparzystych należą: grzbietowa, ogonowa i odbytowa. Niektóre gatunki wyposażone są dodatkowo w płetwę tłuszczową.

Płetwy z biegiem lat uległy modyfikacji podobnie, jak kształt ciała, w zależności od trybu życia wodnych stworzeń i ich potrzeb.

Przeważnie siłą napędową ryby jest płetwa ogonowa. Powoduje ona ruch ryby w przód w przeciwieństwie do pozostałych płetw, które pełnią funkcję nawigacji i stabilizują pozycję rybiego ciała. Takie ryby są powolne, ale bardzo zwrotne.

Rybie mięśnie

Poruszają każdą częścią ciała. Ryby mają mięśnie białe i czerwone. Białe tworzą płaty mięśniowe otaczające kręgosłup, które do produkcji energii używają węglowodan glikogen, bez udziału tlenu. Mięśnie białe wykorzystuje ryba do pogoni za ofiarą lub w przypadku ucieczki przed drapieżnikiem.

W cieńszych warstwach znajdują się mięśnie czerwone, które używa ryba przy spokojnym i miarowym poruszaniu się.

Nazwa tych mięśni pochodzi od krwi, która dostarcza potrzebnych składników, aby mięśnie nie męczyły się. Tymi składnikami są: tlen, cukry i tłuszcze. W wyniku ich spalania wytworzona jest energia.

Pęcherz pławny

Został wytworzony w drodze ewolucji. Innymi słowy narząd ten pozwala pozostawać rybom na określonych głębokościach. Dlatego jest on zbudowany z tkanki łącznej i wypełniony gazem. Najważniejszym zadaniem pęcherza pławnego jest odbieranie sygnałów o zmianie ciśnienia i przystosowanie się ryb do tych zmian. Na przykład pęcherz pławy może być różnego kształtu w zależności od gatunku.

W utrzymywaniu na głębokościach niektórym gatunku pomaga duża zawartość tłuszczu w rybim organizmie.

Taki sposób wykorzystują zwłaszcza makrele i tuńczyki. Asymetryczna budowa płetwy ogonowej wykorzystywana jest w utrzymaniu się na znacznych głębokościach. W takim przypadku płetwa ogonowa oprócz napędu w przód wytwarza siłę dociskową do dna.

Pęcherza pławnego nie posiadają wszystkie ryby. Na przykład nie mają go chrzęstnoszkieletowe, do których m.in. należą: rekiny, płaszczki czy chimery. Jest ich około 1200 gatunków. W miejsce pęcherza pławnego posiadają widoczne szczeliny skrzelowe. Jednak ryby potrafią dostosować się do świata podwodnego.

Skrzela

Wykorzystane są do oddychania tlenem i wydalania dwutlenku węgla. Dlatego mają one rozmaitą budowę i należą do organu wewnętrznego. Jednak formę długich łuków ma większość ryb. Skrzela zbudowane są z gęsto unaczynionych listków, które dzielą się na drobne blaszki skrzelowe. Dzięki pompującym ruchom jamy gębowej i pokryw skrzelowych są one nieprzerwanie obmywane obficie wodę.

Proces oddychania zachodzi dzięki bardzo dobrze ukrwionym blaszkom skrzelowym. Oddychanie ryb w wodzie nie jest skomplikowane. Wymiana gazowa jest prosta w wodach, które bogate są w tlen. Oddychanie ryb w wodzie o zerowej lub małej zawartości tlenu jest utrudnione. Problem z oddychaniem mają również ryby żyjące w wodach o wysokiej zawartości dwutlenku węgla. Ryby wytworzyły tam rozmaite przystosowania bez wykorzystania skrzeli.

Umiejętności pływackie ryb zostały odziedziczone po przodkach, a w wyniku ewolucji ulegały stopniowej modyfikacji.

Niektóre gatunki wykształtowały dodatkowe narządy w celu dostosowania się do środowiska wodnego. Większość ryb posiada pęcherz pławy. Istnieją ryby, które poruszają się z napędem odrzutowym poprzez nabranie wody przez pysk i wypuszczenie jej silnym strumieniem przez pokrywy skrzelowe.

Natomiast napędem koników morskich jest płetwa grzbietowa. Pozbawione są one płetwy ogonowej. Ryby w zależności od gatunku poruszają się w wodzie w rozmaity sposób. Warto zwrócić uwagę na ryby latające o wydłużonych i powiększonych płetwach piersiowych, które działają, jak skrzydła. Należy pamiętać, że nie wszystkie stworzenia wodne poruszają się z taką samą prędkością.