Stawonogi

23/07/2021 / Przez AKS

Stawonogi należą do: królestwa zwierząt, nadtypu: pierwoustych. To bezkręgowce, które stanowią najliczniejszą grupę zwierząt w gatunki. Zajmują wszystkie środowiska, które nadają się do zamieszkania. Można spotkać je w wodzie, na lądzie i w powietrzu. Stawonogi występują we wszystkich strefach klimatycznych.

Stawonogi posiadają układ pokarmowy zbudowany z trzech części. Jest to jelito przednie, środkowe i tylne. Procesy wchłaniania i trawienne zachodzą tylko w jelicie środkowym. Otwór gębowy pobiera i rozdrabnia pokarm. Stawonogi najczęściej żywią się roślinami, owadami i innymi zwierzętami. Same również zjadane są przez inne gatunki stworzeń.

Charakterystyka stawonogów

Stawonogi wyróżnia budowa odnóży, które podzielone są człony i połączone stawami. Ciało tych zwierząt jest najczęściej dwuboczne symetrycznie. Skorupiaki i pajęczaki posiadają głowę i tułów połączony, tworzy to głowotułów. Natomiast u owadów głowa i tułów są rozdzielone. Ciało stawonogów pokrywa chitynowy oskórek, który często wzmocniony jest solami wapnia.

Tworzy to twardy pancerz, który chroni narządy wewnętrzne przed wyschnięciem i urazami mechanicznymi. Dotyczy przede wszystkim stawonogów lądowych. Niektóre z tych zwierząt spożywają zrzucony przez siebie pancerz. Doskonałym tego przykładem jest krab tęczowy. Opisanych jest ponad milion stawonogów i odkrywane są nowe gatunki. Zwierzęta te mogą żyć kilka dni lub nawet kilkadziesiąt lat.

Wspólne cechy stawonogów

Stawonogi dzięki sprężystym mięśniom poruszają się bardzo szybko i sprawnie. Zwierzęta te oddychają na kilka sposobów, co jest uzależnione od środowiska w jakim żyją. Mogą oddychać skrzelami, tchawkami lub płucotchawkami. Niektóre gatunki wymianę gazową prowadzą całą powierzchnią ciała. Poszczególne gatunki tych zwierząt przyjmują różnorodne formy życia.

Stawonogi wyróżniają się ciałem, które zbudowane jest z segmentów połączonych stawami.

Stawonogi mają dużo wspólnych cech, które często odróżniają je od innych zwierząt:

segmentacja ciała,
posiadanie osłonki z chityny lub pancerza,
otoczony narządami gębowymi otwór gębowy,
występowanie mięśni tylko poprzecznie prążkowanych,
parzyste pary kończyn,
układ nerwowy utworzony z dwóch pni nerwowych i zwojów,
otwarty układ krwionośny, który złożony jest z serca i naczyń krwionośnych i przepływa w nich hemolimfa,
układ pokarmowy złożony z trzech odcinków,
wydalanie przy pomocy cewek Malpighiego,
najczęściej rozmnażanie rozdzielnopłciowe, może być również płciowe.

Stawonogi odznaczają się charakterystyczną budową ciała z podziałem na segmenty, które mają charakter heteronomiczny. Odnóża są zawsze parzyste i ściśle związane z zespołami segmentów. Tworzą tagmy, w skład których wchodzą: głowa, tułów oraz odwłok. Pierwsza para odnóży nierzadko przekształcona jest w narząd gębowy.

Podział stawonogów

Podział stawonogów które zaliczane są do bezkręgowców, polega na biologicznej klasyfikacji tych stworzeń. Jest to odzwierciedlenie pokrewieństwa pomiędzy nimi. Układ systematyczny pajęczaków oparty jest na przyporządkowaniu gatunków do poszczególnych jednostek systematycznych wyższego rzędu.

Celem takiego podziału jest również uporządkowanie wspólnych cech stawonogów. Oznacza to, że gatunek połączony jest w rodzaje, natomiast rodzaje w rodziny. Rodziny podporządkowane są rzędom, rzędy gromadom, a gromady połączone są w typy. W systematyce można porównać przedstawicieli gromad, rzędów czy rodzin.

Stosowane są również dodatkowe kategorie, w celu podkreślenia bliższego pokrewieństwa niektórych grup systematycznych. Na przykład: podrodziny, podrzędy, podgromady czy podtypy. Podstawowymi kategoriami systematycznymi są: królestwo, typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek.

Stawonogi współcześnie podzielone zostały na cztery podtypy i 15 gromad:

PODTYP: SZCZĘKOCZUŁKOPODOBNE
Gromada:
- Pajęczaki
- Staroraki
- Kikutnice

PODTYP: SZEŚCIONOGI
Gromada:
- Owady
- Skrytoszczękie

PODTYP: WIJE
Gromada:
- Drobnonogi
- Dwuparce
- Pareczniki
- Skąponogi

PODTYP: SKORUPIAKI
Gromada:
- Łopatonogi
- Małżoraczki
- Maxillopodo
- Pancerzowce
- Podkowiastogłowe
- Skrzelonogi

Stawonogi zamieszkują wszystkie środowiska na kuli ziemskiej. Wiele z nich to zwierzęta jadowite. Należą do nich pająki i skorpiony. Zwierzęta te mogą być również pożyteczne i niszczyć szkodniki. Natomiast inne uważane są za pasożyty zewnętrzne i wewnętrzne. Najliczniejszą grupę stawonogów stanowi rząd pająków z gromady pajęczaków.