Ryby, które wyginęły

Ryby, które wyginęły można poznać jedynie poprzez ich szkielety lub uzębienie zachowane w skałach. Zajmują się tym archeolodzy i biolodzy. Poszukują oni dawnych form życia, które wymarły. Dzięki pracy naukowców można poznać dawne gatunki ryb, których nie ma już we współczesnym świecie.

Ryby, które wyginęły często opisywane są tylko na podstawie skamieniałości szkieletów. Możemy te okazy jedynie podziwiać na zdjęciach lub w formie animacji komputerowych. Wykonane są one przez grafików, którzy zajmują się odtwarzaniem wymarłych gatunków. Poza tym w wydobytych skamielinach mogą również znajdować się odciśnięte szczątki prehistorycznych gatunków zwierząt.

Gatunki wymarłych ryb

Ryby, które wyginęły pochodzą z różnych okresów. Żyły one w erze: paleozoicznej, mezozoicznej, kenozoicznej. Należą do nich ryby: dewonu, jury, kredy, syluru i kenozoiku. Ryby, które wyginęły były ciekawymi okazami. Należały do nich małe, średnie, duże i ogromne zwierzęta.

Przykłady wymarłych ryb:

Dewonu:
- Dunkleosteus – ryby pancerne dominujące w morzach. Znane dzięki licznym wykopaliskom z Europy, Ameryki Północnej i Afryki, a w tym również z Polski. Ten rodzaj ryby obejmował osiem gatunków.
- Eustenopteron – kopalne ryby mięśniopłetwe. Poruszały się tylko po dnie i mogły oddychać powietrzem atmosferycznym.
- Gogonasus – rodzaj ryb z gromady mięśniopłetwych, posiadające kostny szkielet płetw piersiowych.
- Hyneria – ryba mięśniopłetwa. Mierzyła w granicach 3-4 metrów długości. Masa ciała jej dochodziła do 2 ton. Jej skamieniałości zostały znalezione w Pensylwanii.
- Materpiscis – rodzaj ryby pancernej, która żyła na terenach obecnej Australii. Jest to najstarszy żyworodny kręgowiec. Jedna ze znalezionych skamieniałości zachowała wewnątrz szczątki nienarodzonego zarodka i pępowinę. Mierzyła w granicach 25-30 cm długości. Materpiscis potężne, płaskie zęby używała do miażdżenia ofiar, takich jak koralowce czy małże.
- Osteolepis – rodzaj ryby z gromady mięśniopłetwych. Uważana jest za przodków lądowych kręgowców. Żyła na terenie dzisiejszej Europy. Skamieniałości jej znaleziono na terenie Szkocji. Osiągała długość do 20 cm.
- Tiktaalik – rodzaj ryby z gromady mięśniopłetwych. Była to duża ryba słodkowodna. Mogła osiągnąć długość w granicach 1-3 metrów. Miała ona walcowaty kształt i głowę podobną do krokodylej. Skamieniałości tej ryby zostały znalezione w 2006 roku.
- Ventastega – rodzaj ryby mięśniopłetwej, która na podstawie znalezionych szczątek została opisana w 1994 roku. Jedno ze znalezisk pochodziło z Łotwy. Pokrojem ciało ryby przypominało aligatora.
- Xenacanthus – rodzaj dużej ryby z gromady chrzęstnych, prehistorycznych rekinów. Długość tego zwierzęcia wahała się w granicach 1-2 metrów. Rekin tenznany jest głównie ze skamieniałych zębów i kolców.
Jury:
- Aspidorynch – rodzaj średnie wielkości ryby kostnoszkieletowej z gromady promieniopłetwych. W zależności od gatunku mierzyła w granicach 40-100 cm długości. Liczne skamieniałości tej ryby zostały znalezione m.in. w Niemczech, Francji i Anglii.
- Gyrodus – rodzaj ryby kostnoszkieletowej z gromady promieniopłetwych. Żyła w okresie jury i kredy. Skamieniałości jej zostały znalezione po raz pierwszy na terenie Niemiec. Opisanych zostało ponad 30 gatunków. Jednak tylko dwa z nich na podstawie kompletnego szkieletu.
- Hybodus – rodzaj rekina z gromady chrzęstnoszkieletowych. Ryba ta mogła osiągnąć długość 2 metrów. U samców z płetw wykształciły się organy rozrodcze, niezbędne do zapłodnienia wewnętrznego samicy. Występują one również u dzisiejszych rekinów. Środowiskiem tych rekinów były wody płytkie, półsłone albo morskie. Prowadziły głównie przydenny styl życia. Szczątki tych rekinów zostały odnalezione w Europie Ameryce Północnej, Afryce i Azji. Hybodus żył również w Polsce.
- Leedsichthys – rodzaj ryby kostnoszkieletowej z gromady promieniopłetwych. Największe osobniki mogły osiągnąć 16 metrów długości. Jest to największy znany przedstawiciel rodziny Pachycormidae. Szczątki jego zostały znalezione w Niemczech, Francji i w Ameryce południowej w Chile.
- Phorcynis – rodzaj ryby chrzęstnoszkieletowej z podgromady spodoustych i rzędu dywanokształtnych. Przedstawicielem tej ryby był tylko jeden gatunek Phorcynis catulina. Osiągała długość do 40 cm. Żyła w pobliżu dna morskiego. Skamieniałości zostały znalezione w Europie.
- Piranhamesodon pinnatomus – rodzaj kostnoszkieletowej ryby morskiej z gromady promieniopłetwych. Skamieniałości odkryto w Niemczech i opisano w 2018 roku. Podobieństwo odkrytego gatunku jest do współczesnej piranii. Długość ciała tej ryby dochodziła do 8 cm. Połykały ofiary w całości lub żywiły się organizmami o twardych skorupach.
Kredy:
- Onchopristis – rodzaj ryby chrzęstnoszkieletowej z rzędu piłokształtnych i rodziny piłowatych. Na podstawie odnalezionych zębów w Afryce Północnej, na terenie Algierii po raz pierwszy rodzaj ten został opisany w 1905 roku. Ryby te były drapieżnikami i prowadziły przydenny styl życia.
- Ptychodus – rodzaj ryb chrzęstnoszkieletowych z podgromady spodoustych. Należały one do rekinów, które przypominały wyglądem rekiny dywanowe. Ryba ta była ogromna mogła mierzyć ponad 10 metrów długości.
- Squalicorax – rodzaj ryby chrzęstnoszkieletowej z podgromady spodoustych. Rekonstrukcji wyglądu dokonano głównie na podstawie zębów i szkieletu. Największa z tych ryb mogła przekraczać 3 metry długości. Była to szybko pływająca ryba morska. Żywiła się przede wszystkim padliną ryb, gadów morskich, a także dinozaurów.
- Xiphactinus – rodzaj ryby promieniopłetwej z nadrzędu kostnojęzykopodobnych. Żyła na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej. Długość jej ciała wynosiła około 5 metrów. Pokarmem jej były ryby i ptaki morskie. Najsłynniejszy szkielet tej ryby znajduje się w Kanadzie.
Syluru:
- Guiyu – jest to najstarsza ryba kostoszkieletowa i znany żuchwowiec. Zachowana została w dobrym stanie skamieniałości. Ryba ta mierzyła 40 cm długości.
Kenozoiku:
- Jelec cetiński z holocenu to ryba karpiokształtna z rodziny karpiowatych. Ostatnie osobniki zostały odnotowane w 1988 roku. Mogła osiągnąć długość 25 cm. Środowiskiem naturalnym tej ryby była czysta i przezroczysta woda.
- Sieja ostropyska z holocenu to łososiokształtne ryba z rodziny łososiowatych. Od 1940 roku nie odnotowano jej występowania. Ryba ta nie była wędrowna i żyła w jeziorach. Mogła osiągnąć długość do 50 cm.
- Cetopangasius chaetobranchus z miocenu to gatunek sumokształtnej ryby. Żyła na terenach obecnej Azji Południowo-Wschodniej. Skamieniałości tej ryby naukowcy odkryli w Tajlandii.
- Megalodon, który żył w morzach miocenu i pliocenu. Należała do ryby chrzęstnoszkieletowej z podgromady spodoustych. Długość jej mogła dochodzić do 16 metrów. Megalodon był drapieżnikiem, który polował na wieloryby, inne rekiny i ssaki morskie.
- Megapiranha z miocenu, która zaliczana była do drapieżnych ryb z rodziny piraniowatych. Żyła na terenie Ameryki Południowej. Mierzyła około 70 cm.

Ryby, które wyginęły możemy poznać dzięki naukowcom i wybitnym artystom z dziedziny grafiki. Na podstawie skamieniałości dokonano artystycznych rekonstrukcji nie tylko wyglądu tych zwierząt, ale również stylu ich życia i sposobu poruszania. Niektóre rodzaje wymarłych ryb zostały opisane wyłącznie na podstawie szczątkowych skamieniałości szkieletu lub tylko zębów.

Ryby, które wyginęły w naturze, można niekiedy przywrócić do ich dawnego miejsca. Dokonują tego naukowcy, którzy walczą o odtwarzanie dzikiej przyrody. Sukcesy w przywracaniu gatunków wymarłych na wolności do ich naturalnego środowiska jest rzadkością. Jest to jednak bardzo ważne w walce o ochronę gatunków. Nadal wiele ryb na naszej planecie zagrożonych jest wyginięciem.