Schorzenia układu moczowego u kota mogą zostać wywołane błahymi, jak również poważnymi przyczynami. Trzeba bacznie obserwować wygląd i zachowanie kociego przyjaciela. W przypadku powtarzających się dolegliwości koniecznie należy zabrać kota do lecznicy dla zwierząt.
Schorzenia układu moczowego u kota mogą przebiegać łagodnie albo być tragiczne w skutkach. Układ moczowy pełni bardzo ważną rolę w świecie zwierząt i ludzi. Przyczyn schorzeń może być wiele. Przeważnie to przypadłości nabyte, mogą być też wrodzone i rozwojowe. Jakość życia kota wpływa na funkcjonowanie tego narządu i długość życia zwierzęcia.
Budowa i funkcjonowanie układu moczowego
Schorzenia układu moczowego u kota wpływają niekorzystnie na jego stan zdrowia psychicznego i fizycznego. Narządy moczowe mają za zadanie utrzymywanie homeostazy i wytwarzania reniny, która jest substancją regulującą ciśnienie tętnicze krwi. Wytwarzają też erytropoetyny, które są czynnikami stymulującymi wytwarzanie czerwonych krwinek.
Rolą narządów moczowych jest również wydalanie z ustroju:
- nadmiar wody,
- zbędnych produktów przemiany białkowej,
- związków mineralnych,
- szkodliwych substancji, które powstały z rozkładu niektórych związków.
W skład narządów moczowych wchodzą:
- dwie nerki: prawa i lewa, które wytwarzają mocz,
- dwa moczowody, które odprowadzają mocz z nerek do pęcherza moczowego,
- pęcherz moczowy,
- cewka moczowa żeńska albo męska.
Nerka
Nerka jest narządem parzystym o kształcie fasolowatym. Narządy te są zlokalizowane poza trzewnowo, w okolicy lędźwiowej jamy brzusznej. Nerka prawa sąsiaduje z żyłą główną doogonową, a lewa z tętnicą główną. U kota nerki leżą na tej samej wysokości.
Moczowód
Moczowód utworzony jest przez dwa moczowody, które przejmują mocz z miedniczki nerkowej, albo bezpośrednio z kielichów nerkowych i odprowadzają go do pęcherza moczowego. Ściana moczowodów posiada budowę trójwarstwową. Z pęcherza uniemożliwione jest cofnięcie moczu, ponieważ moczowody biegną skośnie przez ścianę pęcherza moczowego.
Z zewnątrz znajduje się otrzewna, w środku błona mięśniowa, a od wewnątrz błona śluzowa, która pokryta jest wielowarstwowym nabłonkiem przejściowym. Zatkanie moczowodu wywołuje bardzo silny ból, jaki charakteryzuje kolkę nerkową.
Pęcherz moczowy
Pęcherz moczowy to rodzaj worka błoniasto-mięśniowego, który służy jako zbiornik moczu. Występuje on na spojeniu miednicznym, poniżej narządów płciowych. Próżny pęcherz jest położony w jamie miednicy, a wypełniony sięga aż do jamy brzusznej. Jego wielkość, zasięg i kształt uzależnione są od stopnia wypełnienia.
W pęcherzu moczowym wyróżnia się szczyt pęcherza, który zwrócony jest do przodu, trzon pęcherza i szyjkę pęcherza, która skierowana jest do tyłu. Ściany pęcherza mają budowę trójwarstwową. Od wewnątrz narząd ten wyłożony jest błoną śluzową z licznymi fałdami, które przy rozciągnięciu ulegają rozprostowaniu.
Cewka moczowa
Cewka moczowa jest kontynuacją szyjki pęcherza moczowego. Narząd ten jest zróżnicowany płciowo i szczególnie powiązany z narządem płciowym. Wyróżnia się cewkę moczową męską i żeńską. Cewka moczowa męska rozpoczyna się ujściem wewnętrznym cewki moczowej na szyjce pęcherza.
Kończy się ujściem zewnętrznym cewki moczowej na żołędzi prącia. W cewce moczowej męskiej wyróżnia się dwa różnej długości odcinki. Jeden krótszy oznacza cewkę moczową właściwą, wyprowadzającą tylko mocz. Natomiast drugi odcinek dłuższy to cewka moczowo-płciowa, która jest drogą wyprowadzającą mocz lub nasienie.
Granicę pomiędzy cewką moczową właściwą, a cewką moczowo-płciową wyznacza wzgórek nasienny. Błona śluzowa cewki moczowej wyściela nabłonek wielowarstwowy przejściowy. W końcowym odcinku przechodzi on w nabłonek wielowarstwowy płaski. Najgrubszą warstwą cewki moczowej jest ciało gąbczaste.
Cewka moczowa żeńska
Cewka moczowa żeńska wykorzystywana jest wyłącznie jako droga wyprowadzająca mocz. Rozpoczyna się ujściem wewnętrznym cewki moczowej, a kończy ujściem zewnętrznym cewki moczowej. Ostatnie otwiera się do przedsionka pochwy.
Przekrój poprzeczny cewki moczowej żeńskiej wyróżnia trzy warstwy: błonę śluzową, błonę mięśniową i przydankę. Gruby pokład tkanki łącznej zawiera błonę śluzową cewki i tworzy liczne podłużne fałdy. Bardzo dobrze rozwinięty jest grzebień cewkowy. Z zewnątrz cewkę moczową pokrywa przydanka.
Choroby układu moczowego
Schorzenia układu moczowego u kota dotyczą wszystkich ras w mniejszym lub większym stopniu. Mogą częściej atakować kocich seniorów lub samców w zależności od choroby i jej przyczyny. Trzeba dbać o zdrowie zwierząt. Nie wolno jednak leczyć ich samodzielnie ani podawać im lekarstw przeznaczonych dla ludzi.
Kot może zachorować na czynnościowe albo morfologiczne zaburzenia będące wynikiem dziedziczonego bądź nabytego procesu chorobowego, który wpływa na zróżnicowanie się i rozwój nerek przed urodzeniem albo zaraz po urodzeniu. U kotów, które nie są obciążone genetycznie przypadki wrodzonej i rozwojowej choroby nerek występują sporadycznie.
Występujące u kota schorzenia układu moczowego:
- Przykładowe choroby wrodzone i rozwojowe:
- Wielotorbielowatość nerek, charakteryzuje się powstawaniem torbieli o różnym kształcie i wielkości w obrębie rdzenia i kory nerki.
- Ageneza czyli niewykształcenie nerek, co oznacza całkowity brak jednej lub obu nerek.
- Dysplazja nerek, to rozwojowe zaburzenie w budowie miąższa nerek.
- Hiperurikuria, to nadmierne wydalanie kwasu moczowego, moczanu amonu albo moczanu sodu z moczem.
- Młodzieńcza choroba nerek o podłożu genetycznym. Młody kot słabo się rozwija, ma nadmierne pragnienie i bardzo jasny mocz.
- Pierwotny cukromocz nerkowy, oznacza ograniczony defekt czynnościowy kanalików nerkowych, dotyczący wchłaniania zwrotnego glukozy.
- Nerczak zarodkowy, który jest wrodzonym nowotworem nerki, wywodzący się z mało zróżnicowanej blastemy nerkowej.
- Niewydolność ostra nerek, która dotyczy niedrożności nerek.
- Niewydolność przewlekła nerek, będące następstwem wady wrodzonej, infekcji, postępującego zwyrodnienia lub nowotworu.
- Odmiedniczkowe zapalenie nerek, to kolonizacja górnych dróg moczowych przez drobne ustroje.
- Powiększenie nerek, oznacza nieprawidłowo dużą jedną lub obie nerki.
- Torbiele rzekome nerek.
- Uszkodzenie nerek, w wyniku stosowania czynników farmakologicznych w rozpoznawaniu albo leczeniu zaburzeń stanu zdrowia.
- Zapalenie pęcherza moczowego z powodu infekcji lub obecności kamieni moczowych lub stresu u kota. Objawy to przykry zapach moczu, czasem z krwią, częste oddawanie lub popuszczanie moczu.
- Zablokowanie moczowodów, które prawdopodobnie spowodowane jest przez kamień moczowy. Kot napina się, żeby oddać mocz, może wymiotować. Potrzebna jest natychmiastowa pomoc ze strony lekarza weterynarii.
Wielotorbielowatość nerek
Schorzenia układu moczowego u kota może dotyczyć wielotorbielowatości, która jest w większości przypadków chorobą dziedziczną, zwłaszcza u kotów perskich. Duże części prawidłowo zróżnicowanego miąższu nerkowego są dzielone przez rozsiane torbiele. Chorobą objęte są obie nerki.
Najczęściej schorzenie to atakuje koty perskie i pokrewne z perskimi, takie jak himalajskie, szkockie, zwisłouche i egzotyczne krótkowłose. Torbiele zostają najczęściej stwierdzone dopiero, gdy staną się dość duże i zdolne do wywołania niewydolności nerek czy powiększenia jamy brzusznej.
Podczas badania palpacyjnego brzucha wyczuwalne są zwykle guzkowate nerki i większość torbieli jest niebolesna. Jednak wtórne ostre zakażenie torbieli może być związane z gwałtownym rozszerzeniem torebki nerkowej i bólem. Przy wielotorbielowatości rzadko występuje nadciśnienie, jeżeli nie doszło do niewydolności nerek. Choroba ta bezpośrednio nie zagraża życiu zwierzęcia.
Jednak pojawienie się torbieli i bakteryjne zapalenie nerek uzasadnia niezwłoczne podanie środków zapobiegających sepsie i śmierci. Sporadycznie przy tej chorobie występuje zakażenie bakteryjne torbieli. Konieczna jest kontrola kocich pacjentów, co 2-6 miesięcy w zawiązku z powiązaniami: niewydolności nerek, zakażenia nerek czy bólem.
Torbiele rzekome nerek
Schorzenia układu moczowego u kota często zakłócają jego prawidłowe funkcjonowanie. Torbiele rzekome wywodzące się z torebki nerkowej oznaczają powiększenia nerek, powodowanego gromadzeniem się płynu między nerką, a otaczającą ją torebką. Może zostać zaatakowana jedna lub obie nerki u kota.
Torbiel jest rzekoma, ponieważ tkanka, która ma kontakt z nagromadzonym płynem, nie jest wyścielona nabłonkiem wydzielniczym. Torbiele rzekome nerek częściej występują u kotów, a u psów sporadycznie. Dotyczy to przede wszystkim starszych kocurów, w wieku powyżej 8 lat. Związane to może być z rozbudowaną siecią podtorebkową żył, która wyróżnia nerki kotów od psów.
Objawami torbieli rzekomych nerek u kotów są:
- Przeważnie powiększona jama brzuszna.
- U niektórych kotów mogą występować objawy towarzyszące niewydolności nerek.
W przypadku tej choroby nie zawsze występują objawy. Powiększenie nerek można wykryć przez badanie obrazowe RTG. Obecność torbieli rzekomych nerek nie zagraża bezpośrednio życiu zwierzęcia, a nawet w niektórych lekkich przypadkach nie ma potrzeby leczenia. Ze współistniejącą niewydolnością nerek wielu kocich pacjentów wymaga postępowania diagnostycznego i leczenia.
Schorzenia układu moczowego u kota mają różne przebiegi w zależności od ich przyczyn. W każdym przypadku należy udać się do lekarza weterynarii, który zbada kociego pacjenta, postawi diagnozę i zastosuje odpowiednie leczenie. Niektóre choroby układu moczowego wymagają leczenia w klinice dla zwierząt, szczególnie w przypadku nowotworów.
