Certyfikowany pies terapeutyczny to wyszkolony czworonożny towarzysz w procesie terapii albo działalności edukacyjnej. Pies służy człowiekowi pomocą, uzupełniając jego działania w wielu dziedzinach życia. Jest stworzeniem, które daje poczucie bezpieczeństwa i komfortu, a także minimalizuje stres.
Certyfikowany pies terapeutyczny i jego przewodnik są zobowiązani ukończyć odpowiednie szkolenie i zdać egzamin. Zalecane jest, żeby do kynoterapii selekcjonować osobniki spośród psów rasowych. Nie polecane są psy stróżujące, bojowe ani obronne. Do egzaminu „Pies terapeutyczny” mogą zostać dopuszczone niektóre psy nierasowe, jeżeli posiadają cechy psa terapeutycznego.
Cechy psa terapeutycznego
Certyfikowany pies terapeutyczny należy do zwierząt pracujących. Musi charakteryzować się łagodnością, stabilnością emocjonalną, chęcią współpracy z człowiekiem i zdolnością dostosowania się do różnych warunków. Odpowiednio wyszkolony pies posiada umiejętności niejednokrotnie przewyższające ludzkie możliwości.
Kandydat na psa terapeutycznego nie może wykazywać żadnych oznak agresji. Musi być zdrowy, posłuszny, zrównoważony, przewidywalny i przyjaźnie nastawiony do ludzi. Szkolenie i socjalizacja czworonoga powinno być rozpoczęte w wieku szczenięcym, ponieważ przynosi wówczas największe efekty.
Pies pracujący w tym zawodzie powinien kochać ludzi, być niesamowicie przyjazny i odporny na stres. Wybór takiego osobnika zwykle zaczyna się od urodzenia. Powinien pochodzić z odpowiedniej hodowli, po zdrowych rodzicach. Po ukończeniu 1 roku może zdać egzamin psa terapeutycznego. Dopuszczenie psa do tego rodzaju pracy jest długim i pracochłonnym procesem.
Najbardziej pożądane cechy certyfikowanego psa terapeutycznego:
- chęć do współpracy z przewodnikiem oraz silna i nierozerwalna z nim więź,
- posłuszeństwo, bez niepożądanych zachowań wobec człowieka,
- cierpliwość i wyrozumiałość wobec ludzi, z którymi pracuje,
- przyjacielski i spokojny stosunek do człowieka,
- umiejętność dostosowania się do różnych warunków,
- odporność na stres,
- łatwość w przyswajaniu wiedzy,
- niezawodność w wykonywaniu powierzonych mu zadań,
- odwaga i poprawne zachowanie społeczne,
- brak agresywnych zachowań,
- brak tendencji obronnych i zachowań terytorialnych.
Na charakter czworonoga wpływają wybór rasy i hodowli, socjalizacja szczeniąt oraz wybór odpowiedniego szczenięcia z miotu. Nie wszystkie sympatyczne i łagodne czworonożne przyjaciele mogą brać udział w kynoterapii. Taki pies nie może być dominantem ani tchórzem. Musi właściwie reagować na nieznane bodźce i poprawnie funkcjonować w stadzie.
Nie każdy pies rodzinny może zostać psem terapeutycznym. Pies społeczny jest spolegliwy wobec innych ludzi, a nie tylko w stosunku do członków swojej rodziny. Poza tym kandydat na psa terapeutycznego powinien przejść zestaw kilkunastu testów sprawdzających, podczas których sprawdzane są predyspozycje psychiczne czworonoga oraz jego wyszkolenie i współpraca z przewodnikiem.
Najlepiej jak do szkolenia na psa terapeutycznego wybiera się szczenię, które posiada cechy charakteru odpowiadające jego przyszłej pracy. Wrodzone cechy bezwarunkowe wraz z procesami wychowania i szkolenia pozwolą ukształtować pożądanego psa terapeutycznego, który będzie bez problemu wykonywał stawiane przed nim zadania.
Szkolenie i egzamin
Certyfikowany pies terapeutyczny doskonale sprawdza się między innymi w kynoterapii, która należy do metod wzmacniających efektywność rehabilitacji. Szkolenie i egzamin na psa terapeutycznego przeprowadza Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne (PTK) za odpowiednią opłatą, która nie jest wygórowana.
Szkolenie w tej dziedzinie trwa zwykle od kilku miesięcy do 1 roku. Obejmuje ćwiczenia teoretyczne i praktyczne. Celem szkolenia jest przygotowanie psa do pracy z ludźmi w rozmaitych warunkach i wykształcenia u niego umiejętności niezbędnych do niesienia pomocy potrzebującemu człowiekowi w różnych sytuacjach życiowych.
Etapy szkolenia na psa terapeutycznego:
- Ocena predyspozycji czworonoga w celu sprawdzenia czy nadaje się on na psa terapeutycznego. Brany jest pod uwagę przede wszystkim jego stan zdrowia, charakter i temperament czy posłuszeństwo.
- Socjalizacja czworonoga.
- Podstawowe komendy posłuszeństwa, takie jak „Siad”, „Stój”, „Waruj”, „Zostań” czy „Do mnie”.
- Zachowanie w różnych warunkach. Pies musi umieć zachować się w tłumie, hałaśliwym otoczeniu i z osobami o ograniczonej mobilności.
- Umiejętności terapeutyczne, takie jak głaskanie, przytulanie, podawanie różnych przedmiotów.
Egzamin Polskiego Towarzystwa Kynoterapeutycznego – „Pies edukacyjny i terapeutyczny”
Certyfikowany pies terapeutyczny musi mieć zdany pozytywnie egzamin, do którego podchodzi wraz ze swoim przewodnikiem. Pies uczestniczy w egzaminie z przewodnikiem, z którym będzie później wspólnie pracował. Podczas jednego egzaminu można łączyć dwie specjalności.
Każdy pies może przystąpić do egzaminu, który spełnia niżej podane warunki:
- Ma ukończone 12 miesięcy w przypadku małych ras i waga dorosłego psa nie może przekroczyć 15 kg
lub - ma ukończone 14 miesięcy w przypadku pozostałych ras.
- Przewodnik pokazuje książkę zdrowia psa z aktualnym odrobaczeniem i szczepieniem oraz ich kserokopię.
- Posiada dobry stan zdrowia psychicznego i fizycznego.
Wykluczone z egzaminu są psy: stróżujące, bojowe, obronne i ich mieszańce, a także chore i niesprawne, które nie mogą pozostać na terenie, gdzie prowadzony jest egzamin. Regulamin Polskiego Towarzystwa Kynoterapeutycznego należy przestrzegać.
Zarząd Polskiego Towarzystwa Kynoterapeutycznego powołuje Komisję w skład której wchodzą:
- Przewodniczący, który jest treserem psów lub zoopsychologiem.
- Członek, który jest kynoterapeutą, który co najmniej raz zdał „Egzamin Psa Edukacyjnego i Terapeutycznego” wraz ze swoim czworonogiem.
- Sekretarz, który powinien znać procedury egzaminu PTK.
Do obowiązku psiego przewodnika należy:
- Zgłoszenie psa do Egzaminu, co najmniej 7 dni przed przewidywanym terminem i określenie specjalności psa terapeutycznego w zakresie, którego odbędzie się Egzamin:
- SP – Spotkanie z psem
- EP – Edukacja z psem
- TP – Terapia z psem
- SP + EP
- EP + TP
- Doprowadzenie psa na smyczy w miękkiej obroży lub szelkach.
- Estetyczne przygotowanie czworonoga do Egzaminu.
- Ponoszenie wszelkiej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez psa.
- Doprowadzenie suk w czasie trwania cieczki pod warunkiem odizolowania od pozostałych psów i przystąpienia do Egzaminu na końcu.
- Właściwe zachowanie w stosunku do podopiecznego. Awersyjne zachowanie przewodnika wobec psa jest zakazane w trakcie i po Egzaminie, który może zostać unieważniony.
Egzamin podzielony jest na dwie podstawowe części:
- Ogólnej sprawdzającej posłuszeństwo i socjalizację czworonoga:
- Akceptacja i przywitanie nieznajomego
- Spacer na smyczy z wejściem w grupę ludzi
- Zostań i przywołanie do mnie, zostań i powrót do psa
- Akceptacja innego psa
- Akceptacja nieobecności przewodnika
- Podejmowanie pokarmu
- Reakcja na nieoczekiwane wydarzenie
- Specjalistycznej określającej pracę psa o określonym profilu:
- Testy części ogólnej specjalistycznej, Spotkanie z psem – SP
- Testy części specjalistycznej, Edukacja psa – EP
- Testy części specjalistycznej, Terapia z psem – TP
Testy części ogólnej specjalistycznej dotyczącej Spotkania z psem – TP obejmują:
- Reakcję na spotkanie z nieznajomym
- Reakcje na bodźce dźwiękowe
- Prezentację dowolnej zabawy ruchowej z udziałem grupy
- Prezentacja bezpiecznych zachowań
- Zaprezentowanie dowolnego programu z udziałem psa, który będzie prezentowany podczas „Spotkania z psem”
Testy części ogólnej specjalistycznej dotyczącej Edukacji z psem – EP:
- Weryfikacja wrażliwości psa na dotyk
- Reakcja na bodźce dźwiękowe
- Prezentacja dowolnej zabawy edukacyjnej z udziałem grupy
- Prezentacja bezpiecznych zachowań
- Zaprezentowanie dowolnego programu z udziałem czworonoga
Testy części ogólnej specjalistycznej dotyczące Terapii z psem – TP:
- Weryfikacja wrażliwości psa na dotyk
- Akceptowanie sprzętu medycznego i odgłosów chorych osób
- Akceptowanie osoby na wózku inwalidzkim
- Akceptowanie bezpośredniego kontaktu z osobą siedzącą
- Akceptowanie bezpośredniego kontaktu z osobą leżącą
Certyfikowany pies terapeutyczny musi przejść szereg testów, które zakwalifikowują go do tej pełnej wyzwań pracy. Przewodniczący Komisji po części ogólnej i specjalistycznej ma prawo zarządzić wykonanie testu alternatywnego, podczas którego czworonożny towarzysz nie może wykazywać żadnych oznak agresji, ponieważ egzamin nie będzie zaliczony.
Jeżeli pies wraz z przewodnikiem z części ogólnej i specjalistycznej uzyskuje łącznie co najmniej 19 punktów, to Egzamin zdany jest pozytywnie. Po zaliczonym Egzaminie przewodnik uzyskuje legitymację potwierdzającą uprawnienia psa, który automatycznie wpisany jest na listę certyfikowanych psów terapeutycznych.
Lista jest publikowana na stronie Internetowej Polskiego Towarzystwa Kynoterapeutycznego. Przebieg Egzaminu w całości filmowany jest i archiwizowany w celu stanowienia materiału odwoławczego i szkoleniowego. Legitymacja Certyfikowanego Psa Terapeutycznego ważna jest przez okres 12 miesięcy od daty zaliczenia Egzaminu.
Certyfikowany pies terapeutyczny ma pozytywnie zdany egzamin, po którym przygotowany jest do pracy z ludźmi w różnym wieku i z rozmaitymi problemami. Zapewnia wsparcie emocjonalne ludziom w różnych warunkach, w tym w domach opieki, szpitalach i szkołach.
Psy terapeutyczne najczęściej opiekują się:
- dziećmi z zaburzeniami rozwoju, takimi jak ADHD, autyzmem, depresją i lękami,
- osobami dorosłymi z chorobami psychicznymi, przewlekłymi schorzeniami, niepełnosprawnością fizyczną,
- osobami starszymi samotnymi, z demencją czy depresją.
Certyfikowany pies terapeutyczny może zapewnić ludziom:
- poprawienie nastroju poprzez uwalnianie endorfin czyli hormonów szczęścia,
- zmniejszenie stresu i lęku,
- towarzystwo i wsparcie osobom niepełnosprawnym,
- zwiększenie motywacji do osiągnięcia wyznaczonych celów,
- poprawienie umiejętności społecznych, takich jak słuchanie, kontakt wzrokowy czy dotyk,
- wzajemną komunikację, zwłaszcza w przypadku osób samotnych czy izolowanych.
Certyfikowany pies terapeutyczny pracuje pod nadzorem odpowiednio przeszkolonego przewodnika, który potrafi zapewnić psu i podopiecznemu bezpieczne i komfortowe warunki pracy. Pies terapeutyczny jest zwierzęciem pracującym w ośrodkach pedagogicznych lub medycznych. Ma on pozytywny wpływ na przebieg rehabilitacji i wspiera efekty zabiegów terapeutycznych.
