Choroby nerek u psa mogą zostać wywołane błahymi, jak również poważnymi przyczynami. Trzeba bacznie obserwować wygląd i zachowanie zwierzęcia. W przypadku powtarzających się dolegliwości należy niezwłocznie zabrać czworonożnego towarzysza do lecznicy dla zwierząt.
Choroby nerek u psa mogą przebiegać łagodnie albo być tragiczne w skutkach. Układ moczowy pełni bardzo ważną rolę w świecie zwierząt i ludzi. Przyczyn schorzeń może być wiele. Przeważnie to przypadłości wrodzone albo nabyte. Jakość życia psa wpływa na funkcjonowanie tego narządu i długość życia czworonoga.
Budowa i funkcjonowanie nerek
Choroby nerek u psa wpływają niekorzystnie na jego stan zdrowia psychicznego i fizycznego. Nerki są niezbędnym narządem psa w produkcji czerwonych krwinek. Poza tym utrzymują równowagę wodną i wydalają z moczem zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii. Nerki wpływają także na stężenie elektrolitów i ciśnienie krwi w organizmie oraz na wartość pH.
Głównym zadaniem nerek jest filtrowanie krwi przepływającej przez nerki. Krew jest przez nerki oczyszczana z ubocznych produktów przemiany materii i innych zbędnych związków chemicznych. Zaburzenie czynności nerek, albo ich urazy mogą doprowadzić do częściowej bądź pełnej niewydolności nerek.
Nerka jest narządem parzystym o kształcie fasolowatym. Narządy te są zlokalizowane poza trzewnowo w okolicy lędźwiowej jamy brzusznej. Nerka prawa sąsiaduje z żyłą główną doogonową, a lewa z tętnicą główną. Pies ma nerkę prawą bardziej wysuniętą do przodu. Jest ona mniej ruchoma i przesuwalna niż nerka lewa.
Budowa nerki:
- powierzchnia dogrzbietowa,
- powierzchnia dobrzuszna,
- brzeg boczny,
- brzeg przyśrodkowy, na którym znajduje się wnęka nerkowa prowadząca do zagłębienia jakim jest zatoka nerkowa,
- koniec doczaszkowy,
- koniec doogonowy.
Z zewnątrz nerka pokryta jest torebką tłuszczową, która pełni funkcję stabilizującą i stanowi warstwę ochronną. W miąższu nerki wyróżnia się korę nerki leżący pod nią rdzeń nerki. U psa występuje nerka jednobrodawkowa gładka. Jednostką strukturalną i funkcjonalną nerki jest nefron.
Choroby nerek u psa
Choroby nerek u psa dotyczą wszystkich ras w mniejszym lub większym stopniu. Mogą częściej atakować psich seniorów lub samców w zależności od choroby i jej przyczyny. Trzeba dbać o zdrowie czworonożnego towarzysza. Nie wolno jednak leczyć zwierzęcia samodzielnie ani podawać im lekarstw, które nie są przepisane przez lekarza weterynarii.
Występujące u psa choroby nerek:
- Niewydolność ostra nerek, która dotyczy niedrożności nerek.
- Niewydolność przewlekła nerek, będące następstwem wady wrodzonej, infekcji, postępującego zwyrodnienia lub nowotworu.
- Odmiedniczkowe zapalenie nerek, to kolonizacja górnych dróg moczowych przez drobne ustroje.
- Powiększenie nerek, oznacza nieprawidłowo dużą jedną lub obie nerki.
- Uszkodzenie nerek, w wyniku stosowania czynników farmakologicznych w rozpoznawaniu albo leczeniu zaburzeń stanu zdrowia.
Niewydolność ostra nerek
Choroby nerek u psa mogą zaburzyć jego prawidłowe funkcjonowanie. Niewydolność ostra nerek dotyczy niedrożności nerek i może dojść do wewnątrzpochodnego ostrego uszkodzenia nerek. Choroba ta może być spowodowana niedokrwieniem nerek, nefrotoksyn, długotrwałej niedrożności dróg moczowych, zakażenia czy w przypadku poważnej choroby ogólnoustrojowej.
Procesem chorobowym może zostać objęty: układ nerwowy, pokarmowy, szkieletowo-mięśniowy, krwionośny, metaboliczny, a przede wszystkim nerki. Schorzenie to występuje rzadziej niż przewlekła choroba nerek. Predysponowane do tego schorzenia są psy w wieku geriatrycznym. Najczęściej występuje u czworonogów w wieku 6-8 lat. Nie zostały stwierdzone predyspozycje rasowe.
Objawy niewydolności ostrej nerek:
- nagła utrata łaknienia,
- nieświeży oddech,
- niezborność ruchowa,
- apatia,
- wymioty z krwią,
- biegunki z krwią,
- napady padaczkowe,
- może wystąpić skąpomocz lub bezmocz.
Niewydolność ostra nerek może być spowodowana wieloma przyczynami, takimi jak: choroba zakrzepowo-zatorowa, niedoczynność nadnerczy, niewydolność serca, udar cieplny, nadciśnienie znacznego stopnia, wydłużony czas znieczulenia, zapalenie naczyń krwionośnych lub nadmierne ich rozszerzenie czy zwężenie.
W klinice weterynaryjnej, gdzie przeprowadzane jest leczenie psiego pacjenta, powinny zostać usunięte czynniki sprawcze i odstawione leki toksycznie działające na nerki. Tam też zostaje przywrócona i utrzymana stabilność hemodynamiczna. Muszą też zostać wyeliminowane zaburzenia w równowadze płynów, które zagrażają życiu psa.
W klinice szybko opanowane są również wymioty i wcześnie rozpoczęte jest wspomaganie żywieniowe. Po leczeniu szpitalnym może nie nastąpić całkowite wyleczenie pacjenta i mogą też pojawić się powikłania spowodowane leczeniem, takie jak: ataki drgawkowe, zaburzenia rytmu serca, zastoinowa niewydolność serca, nadciśnienie, obrzęk płuc, śpiączka, zatrzymanie akcji serca i oddychania, a także śmierć.
Niewydolność przewlekła nerek
Choroby nerek u psa wcześnie wykryte, dają przeważnie dobre efekty leczenia psiego pacjenta. Niewydolność przewlekła nerek to proces trwający dłużej niż 3 miesiące. Obejmuje wszystko, co wcześniej uznawane było za niewydolność nerek. Jest to choroba w wyniki strukturalnego i funkcjonalnego uszkodzenia nerek.
Choroba ta występuje na całym świecie, a płeć w przypadku tego schorzenia nie ma znaczenia. Średni wiek w czasie rozpoznawania choroby wynosi u psów około 7 lat. Występuje u zwierząt w każdym wieku. Jednak predysponowani do tego schorzenia są psi seniorzy. Zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem czworonoga.
Psy powyżej 15 roku życia przypuszczalnie 7-krotnie częściej chorują niż w młodym wieku. Objawy kliniczne zależne są od stopnia zaburzenia czynności nerek. Na występowanie objawów ma także wpływ obecność lub brak takich powikłań jak: nadciśnienie i białkomocz. Psy w stadium 1 i 2 mogą chorować bezobjawowo.
Choroba ta ujawnia się klinicznie w stadium 3 i 4. Zwykle przyczyna nie jest znana z powodu późno postawionej diagnozy oraz w zaawansowanym okresie choroby. Czynnikami ryzyka tego schorzenia są: hiperkalcemia, zakażenie dróg moczowych, nadciśnienie, białkomocz. Choroba rozpoznawana na podstawie badań krwi i moczu, badań obrazowych lub biopsji nerek.
Objawy przewlekłej choroby nerek:
- brak łaknienia,
- wymioty,
- ospałość,
- zmniejszenie masy ciała,
- biegunka,
- osłabienie,
- odwodnienie,
- bladość błon śluzowych,
- owrzodzenie jamy ustnej,
- zaparcia,
- nagła utrata wzroku z powodu nadciśnienia,
- moczenie nocne,
- wyniszczenie organizmu,
- małe nieregularne nerki albo powiększenie nerek,
- retinopatia nadciśnieniowa,
- napady padaczkowe, albo śpiączka w późniejszym stadium choroby.
W przypadku psich pacjentów z wyrównaną przewlekłą chorobą nerek wystarczy leczenie ambulatoryjne. Natomiast konieczne jest leczenie kliniczne zwierząt, które są w stanie kryzysu mocznicowego. Leczenie w klinice polega m.in. na nawodnieniu psiego organizmu i uzupełnieniu niedoboru elektrolitów poprzez dożylne podawanie płynów.
W ciągu pierwszej doby podawane jest 25% zapotrzebowania na płyny. Stan zdrowia pacjenta jest w klinice weterynaryjnej dokładnie monitorowany. Nie należy rozmnażać czworonogów z rodzinną chorobą nerek. U starszych zwierząt wskazane jest przeprowadzenie okresowych badań kontrolnych moczu i stężenia we krwi kreatyniny.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek
Choroby nerek u psa zaliczane są często do bardzo poważnych schorzeń całego układu moczowego i dotyczą również odmiedniczkowego zapalenia nerek. Jest to kolonizacja górnych dróg moczowych przez drobne ustroje, obejmując: miedniczki nerkowe, miąższ nerek, kielichy nerkowe i moczowody.
Procesem chorobowym objęty jest układ moczowy, co może doprowadzić do posocznicy moczowej i być powodem zaatakowania wszystkich układów psiego organizmu. Mogą zachorować na odmiedniczkowe zapalenie nerek psy w każdym wieku. Zakażenie dróg moczowych występuje częściej u samic.
Objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek:
- większość pacjentów nie ma objawów albo jedynie zakażenie dolnych dróg moczowych,
- wielomocz i zwiększone pragnienie,
- zwiększona temperatura ciała,
- ból lędźwiowy lub brzucha,
- jedna lub dwie nerki mogą być małe lub powiększone,
- występuje ból u pacjenta w czasie badania palpacyjnego,
- objawy związane z zakażeniem dolnych dróg moczowych:
- bolesne parcie na mocz,
- bolesne lub utrudnione oddawanie moczu,
- krwiomocz,
- cuchnący lub odbarwiony mocz.
Zakażenie dróg moczowych przeważnie wywołane zostaje przez bakterie tlenowe. Czynnikami ryzyka są: odpływ pęcherzowo-moczowodowy, wrodzona dysplazja nerek i zakażenie dolnych dróg moczowych czy przemieszczone moczowody.
Zakażeniu układu moczowego sprzyja cukrzyca, nadczynność kory nadnerczy, niewydolność nerek, cewnikowanie cewki moczowej, kamienie moczowe, zatrzymanie moczu czy nowotwory dróg moczowych. Wykonane badanie obrazowe USG wyraźnie wskaże na odmiedniczkowe zapalenie nerek.
Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu przepisanego przez lekarza weterynarii antybiotyku. Należy wykluczyć czynniki sprzyjające zakażeniu dróg moczowych. Antybiotyki powinny być bezpieczne dla suk w ciąży i matek karmiących. Prawdopodobieństwo nawrotu choroby istnieje, jeżeli nie zostaną usunięte zakażone kamienie nerkowe.
Powiększenie nerek
Choroby nerek u psa należy wpierw zdiagnozować, a dopiero później leczyć pacjenta. Powiększenie nerek może dotyczyć nieprawidłowo dużej jednej nerki lub obu nerek. Narząd ten może ulec powiększeniu z powodu niewłaściwego naciekania komórkowego, pojawienia się torbieli rzekomych nerek, niedrożności dróg moczowych, ostrej martwicy kanalików.
Procesem chorobowym objęta jest jedna nerka lub obie nerki, układ pokarmowy, krwionośny, nerwowy, oddechowy, metaboliczny, wewnątrzwydzielniczy oraz wątroba i drogi żółciowe. Choroba ta może dotykać kilka ras psów: cairn terier, bulterier, west highland, white terier. Mechanizm dziedziczenia wada autosomalna dominująca u bulterierów.
Natomiast wada autosomalna recesywna u west highland, white terierów i u cairn terierów. Przyczynami tego schorzenia są: zaburzenia rozwojowe nabyte, takie jak: wodonercze, okołonerkowa torbiel rzekoma, krwiak, wielotorbielowa choroba nerek, przerost wyrównawczy.
Objawy powiększenia nerek:
- choroba może występować bezobjawowo w przypadku, gdy tylko jedna nerka jest powiększona,
- utrata apetytu,
- nieświeży oddech,
- owrzodzenie jamy ustnej,
- senność,
- wielomocz i zwiększone pragnienie,
- blade błony śluzowe,
- wymioty,
- biegunka,
- zmiana zabarwienia moczu,
- powiększenie jamy brzusznej,
- odwodnienie,
- jedna lub dwie nerki powiększone podczas badania palpacyjnego,
- odwodnienie.
Pies, który cierpi na powiększenie nerek często odczuwa bolesność w jamie brzusznej. Może też dojść do powiększenia jednej nerki podczas, gdy druga będzie nieprawidłowo zmniejszona. Wskazane jest wykonanie zdjęć jamy brzusznej w celu potwierdzenia wykrycia powiększenia nerek i zwężania moczowodu.
Jeżeli jest to możliwe to wpierw powinno być postawione rozpoznanie i dopiero rozpoczęte leczenie psiego pacjenta z powodu przyczyny pierwotnej. Najczęściej w przypadku tej choroby wystarczy leczenie ambulatoryjne. Leczenie kliniczne następuje, jeżeli weterynarz stwierdzi u psa odwodnienie albo niewyrównaną niewydolność nerek. Wskazana jest dieta nerkowa w celu wydłużenia życia.
Uszkodzenie nerek
Stopień degeneracji nerek w dużym stopniu zależy od rodzaju i ilości działających na nie szkodliwych związków. W wielu przypadkach są to małe uszkodzenia, które niekiedy przyczyniają się do rozwoju przewlekłych chorób nerek w późniejszych latach życia. Nie jest wykluczone, że zatrucie okaże się dawką śmiertelną.
Uszkodzenie nerek następuje w wyniku stosowania czynników farmakologicznych w rozpoznawaniu albo leczeniu zaburzeń stanu zdrowia. Wiele leków wykazuje toksyczne działanie na nerki, przede wszystkim z powodu wydalania przez ten narząd. Leki mogą nawet powodować martwicę bliższych kanalików nerkowych.
W przypadku silnego uszkodzenia nerek rozwija się ostra ich niewydolność. Na uszkodzenie nerek narażony jest czworonożny przyjaciel w każdym wieku, bardziej jednak zwierzęta starsze, chore i osłabione. W przypadku tego schorzenia płeć nie ma znaczenia, ponieważ może zachorować zarówno samiec, jak i samica.
Objawy uszkodzenia nerek:
- brak łaknienia,
- depresja,
- wymioty,
- biegunka,
- odwodnienie,
- owrzodzenie jamy ustnej,
- cuchnący oddech,
- wielomocz i zwiększenie łaknienia.
Czynnikami ryzyka uszkodzenia nerek są: zaawansowany wiek, odwodnienie, choroba nerek klinicznie jawna lub bezobjawowa, zaburzenia w stężeniu elektrolitów, jednocześnie podawanie innych leków, które zwiększają szkodliwe działanie na nerki. Wielu przypadkach jest konieczne leczenie szpitalne u pacjentów z niewydolnością ostrą nerek.
Leczenie ambulatoryjne jest wystarczające, jeżeli psi pacjent może pić i spożywać pokarm w wystarczającej ilości, w celu utrzymania odpowiedniego stanu nawadniania. W ten sposób zwierzęta mogą przyjmować swój własny pokarm. Zaleca a się unikania karmienia doustnego do czasu ustania wymiotów.
Jednak u pacjentów z ostrym uszkodzeniem nerek wsparcie żywieniowe powinno zostać wprowadzone możliwie jak najwcześniej. Jeżeli ustne karmienie nie jest możliwe, to trzeba wziąć pod uwagę żywienie pozajelitowe, o czym zadecyduje specjalista.
Choroby nerek u psa mają różne przebiegi w zależności od ich przyczyn. W każdym przypadku należy udać się do lekarza weterynarii, który zbada psiego pacjenta, postawi diagnozę i zastosuje odpowiednie leczenie. Niektóre choroby nerek wymagają leczenia w klinice dla zwierząt, szczególnie w przypadku nowotworów, które jest dość kosztowne.
