Jak powstają rasy psów?

Jak powstają rasy psów? Rasy psów powstają od czasów ich udomowienia. Pies domowy w systematyce zoologicznej zaliczany jest do rzędu drapieżnych, rodziny psowatych i podrodziny wilkowych. Należy on do rodzaju psa. Uważany jest za najwcześniej udomowionego ssaka.

Jak powstają rasy psów? Kształtowanie się poszczególnych typów ras psa domowego następowało równocześnie i niezależnie w różnych okresach oraz na różnych kontynentach. Doskonałym na to dowodem są wyniki badań nad pochodzeniem psów i tworzenie się ich typów na obszarach obu Ameryk.

Co to jest rasa?

Jak powstają rasy psów? Rasy psów powstały na przestrzeni ponad 10 tysięcy lat. Rasa to wychodowana przez człowieka grupa zwierząt jednego gatunku. Jest ona jednolita pod względem cech psychicznych, morfologicznych i fizjologicznych. Oznacza to, że posiada takie same cechy użytkowe i wygląd zewnętrzny.

Osobniki kojarzone pomiędzy sobą przekazują potomstwu swoje cechy, co najmniej od piątego pokolenia wstecz. Pojęcie rasy zostało zdefiniowane w XVIII wieku przez francuskiego przyrodnika Georgesa Louis Leclerca de Bufona. Wcześniej istniały określone typy, a dopiero w XIX wieku wraz z pierwszymi wystawami psów rasa znalazła zastosowanie w kynologii.

Historia psich ras

Jak powstają rasy psów? Rasy psów powstawały na przestrzeni wieków. Inkowie zakonserwowali zwłoki psów. Wśród ich mumii zostały wyodrębnione trzy wyraźne typy psów:

owczarkowaty,
jamnikowaty,
buldogowaty.

Na podstawie pozostałych w skałach szczątek organizmów, które pochodzą około 4500 lat p.n.e. można wyszczególnić 5 podstawowych typów psa z tamtego okresu:

wilkowate,
charty, których charakterystyczna budowa ciała umożliwia osiąganie dużych prędkości przy pogoni za zwierzyną podczas polowań,
mastyfy, bardzo duży pies obronny, bojowy lub myśliwski, który dawniej charakteryzował się płową sierścią,
psy pasterskie, nieprzeciętnie odważne, broniące zwierząt hodowlanych przez drapieżnikami,
pointery, to jedna z grup psów, które należą do wyżłów irlandzkich
i brytyjskich.

Typy te były bardziej albo mniej oddalone od prymitywnego szpica torfowego z czasów budownictwa palowego. Ewolucja psów domowych przebiegała różnymi drogami. Jeden ze sposobów polegał na długotrwałej selekcji w obrębie danej rasy. Inny opierał się na krzyżowaniu dwu lub więcej ras, dotyczy np. dobermana pinczera.

Jeszcze inne polegały na wychwytywaniu i utrwalaniu efektów mutacji, np. w przypadku jamników. Wszystkie sposoby prowadziły do stworzenia różnych psich ras. Ich usystematyzowanie według typów nie jest proste. Angielska organizacja kynologiczna w Wielkiej Brytanii Kennel Klub wszystkie rasy psów podzielił na dwie zasadnicze grupy:

„sporting breeds” – rasy sportowe,
„non sporting breeds” – rasy niesportowe.

Proponowano wiele systemów podziału opartego na podobieństwie anatomicznym. Jednak żaden z nich nie był dostatecznie odpowiedni i wywołał wiele sporów. Dawniej rasy psów wybierano pod kątem użytkowym, a współcześnie głównie dokonuje się selekcji pod względem wyglądu zewnętrznego.

W Polsce pierwsza książka „Myślistwo z Ogary” na temat ras psów, zwłaszcza ogarów i chartów pojawiła się w XVII wieku, która została napisana przez Jana Ostroroga. W tamtych czasach rasy
z gatunków psa domowego wybierane były na podstawie przydatności
w gospodarstwie.

Rasy psów współczesnych

Międzynarodowe Organizacje Kynologiczne dokonują podziału psów na rasy według różnych kryteriów. Obecnie rasy psów wyselekcjonowane są przez organizacje kynologiczne na podstawie wzorca rasy i ukierunkowane szczególnie ze względu na wygląd zewnętrzny oraz przekazywanie swoich cech fizycznych i psychicznych potomstwu.

W dzisiejszych czasach w rejestrach kynologicznych widnieje około 400 ras.

Do podstawowych grup ras psów pod względem użyteczności należą:

psy użytkowe, które są psami pasterskimi, służbowe, stróżujące, pociągowe oraz towarzyszące osobom niepełnosprawnym,
psy myśliwskie, między innymi wyżły, płochacze, psy gończe,
psy do towarzystwa.

Rasy polskich psów cieszą się za granicą dużym uznaniem.

Do tych szczególnie wyróżnionych należy pięć ras, które nie tylko mają długą historię, ale również są piękne:

Polski owczarek nizinny wpisany na listę psów rasowych.
Owczarek podhalański, który znany jest jako pies stróżujący
w polskich górach. Do Europy przyjechały z Azji.
Gończy polski jest myśliwskim psem, który był nierzadko trzymany na polskim dworze.
Chart polski żyje w Polsce od XII wieku. Podobnie, jak pies gończy został wychowany na polskim dworze.
Ogar polski to również pies myśliwski. Rasa ta była popularna XX wieku i w czasach dzisiejszych znowu została przywrócona popularność.

Podział ras według FCI

Jak powstają rasy psów? Rasy psów powstały w okresie tysiącleci w wyniku selekcji. Doprowadziło to do dużych różnic pomiędzy psami z tego samego gatunku, nie tylko pod względem rozmiaru, ale także wagi, charakteru, koloru sierści czy kształtu.

Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI) w 1969 roku uchwaliła na zjeździe w Warszawie swój system podziału zbliżony do angielskiego. Oznaczał on podział według kryteriów użyteczności poszczególnych ras. Obecnie FCI usystematyzowała wszystkie współczesne rasy, dzieląc je na 10 podstawowych grup, a następnie na sekcje i podsekcje.

Podział według FCI obejmuje następujące grupy psów:

Owczarki i inne psy pasterskie z wyłączeniem szwajcarskich psów do bydła.
Pinczery i sznaucery, molosy oraz szwajcarskie psy górskie i do bydła.
Teriery.
Jamniki.
Szpice i psy w typie pierwotnym.
Psy gończe z rasami pokrewnymi.
Wyżły, które obejmują wszechstronne psy myśliwskie.
Aportery, płochacze i psy dowodne.
Psy ozdobne i do towarzystwa.
Charty, które są jedną z najstarszych grup psów myśliwskich. Znane były już w starożytnym Egipcie i Grecji.

Jak powstają rasy psów? Podsumowując Międzynarodowa Federacja Kynologiczna opracowała wzorzec dla poszczególnych ras. Wzorzec zatwierdzany jest na podstawie propozycji złożonej przez kraj macierzysty rasy. Opisuje on idealnego pod każdym względem przedstawiciela danej rasy. Zmieniły się wzorce niektórych ras i zasady ich oceniania z powodu zakazu kopiowania psom ogonów i uszu.