Jelonek czubaty czyli Elaphodus cephalophus to królestwo: zwierząt, gromada: ssaków, rząd: Cetartiodactyla. Należy do podrzędu przeżuwaczy z rodziny jeleniowatych i podrodziny jeleni. Jest to stworzenie parzystokopytne i jedyny przedstawiciel rodzaju Elaphodus czyli jelonek.
Jelonek czubaty to niezwykle interesujące zwierzę terytorialnym, które wyróżnia się swoim unikalnym wyglądem i skrytym trybem życia. Zamieszkuje górskie tereny Chin i Birmy, preferując wilgotne lasy tropikalne położone blisko wody. W południowej części Chin zwierzęta te bytują na wysokościach 300-800 m n.p.m. Po raz pierwszy opisał go francuski zoolog Henri Milne-Edwards w roku 1872 pod nazwą Elaphodus cephalophus i wskazał miejsce jego pochodzenia na Syczuan w Południowo-Zachodnich Chinach.
Wyróżnione zostały cztery podgatunki jelonka czubatego:
- Elaphodus cephalophus cephalophus, który występuje w Południowo-Zachodnich Chinach i północno-wschodnim Myanmarze. Jest to największy podgatunek, wyróżniający się brązowawym futrem.
- Elaphodus cephalophus forciensus, którego zasięg występowania nie jest do końca znany.
- Elaphodus cephalophus ichangensis, bytujący w Środkowych Chinach. Charakteryzuje się dość szerokim pyskiem i szarobrązową sierścią.
- Elaphodus cephalophus michianus, który zamieszkuje w południowo-wschodniej części Chin. Jelonek z tego podgatunku ma stosunkowo wąski pysk.
Wygląd
Jelonek czubaty to nieduży gatunek jelenia. Długość ciała mieści się w przedziale 100-160 cm, a wysokość wynosi około 60 cm. Jelonek waży w granicach 17-30 kg. Ogon nie jest długi i mierzy około 10 cm. Okaz ten wyróżnia się kilkucentymetrowym czubem złożonym z dłuższych włosów, pokrywających niedużych rozmiarów poroże, które jest w kształcie szpica.
To właśnie ten element nadaje mu nieco tajemniczy i niecodzienny wygląd. Oprócz czuba, uwagę przykuwają również jego kły, które są dość duże i zakrzywione, a u samców wystają na zewnątrz. Długość ich może dochodzić nawet do 2,5 cm.
Pysk może być wąski lub szeroki. Sierść zwierzęcia jest najczęściej ciemnoszara z wierzchu i biała na brzuchu. Szata jelonka może być również brązowawa i szarobrązowa, w zależności od podgatunku. Głowa i szyja są szare. Mimo groźnie wyglądającej aparycji, jelonek czubaty jest spokojnym roślinożercą.
Styl życia
Jelonek czubaty jest najbardziej aktywny o świcie i po zmierzchu. To zwinne i wyjątkowe stworzenie. Najczęściej prowadzi samotny tryb życia, czasami widywany jest w parach. Lubi trzymać się blisko wody. Dzięki swojej zdolności do poruszania się po stromych zboczach, świetnie radzi sobie w górzystym terenie.
Jelonek czubaty w okresie godowym i w sytuacji zagrożenia wydaje charakterystyczne odgłosy, które przypominają szczekanie. Dźwięki te mogą być ostrzeżeniem przed drapieżnikami, takimi jak pantery czy cyjony z rodziny psowatych.
Jelonek czubaty jako gatunek roślinożerny odżywia się przede wszystkim trawą, zielonymi roślinami, owocami i liśćmi krzewów oraz gałązkami. Dorosłe samce pokazując swoją dominację walczą o terytorium. Podczas walk używają swoich wydłużonych kłów i poroża, które raczej nie stanowi zagrożenia.
Rozmnażanie
Jelonek czubaty jako zwierzę niezwykle skryte i zamieszkujące trudno dostępne tereny, jego zwyczaje godowe i reprodukcyjne są otoczone pewną tajemnicą. Rozmnażanie tego gatunku jest jednym z mniej poznanych aspektów życia jelonka. Sezon rozrodczy przypada na wiosnę, podobnie jak u wielu innych gatunków jeleniowatych.
Temperatura, obfitość pokarmu i dłuższe dni mogą sprzyjać zwiększonej aktywności seksualnej. Po ciąży trwającej ponad pół roku na świat przychodzi jedno młode, rzadko dwa. Potomek wkrótce po urodzeniu podąża za matką. Samica zapewnia młodemu opiekę i ochronę przez pierwsze miesiące życia.
Uczy między innymi rozpoznawania pokarmu i unikania zagrożeń. Jelonek dojrzałość płciową osiąga po około 1,5 roku od urodzenia. Do życia w niewoli trudno mu przywyknąć, dlatego może żyć krócej niż na wolności. Gatunkowi temu zagraża utrata siedlisk w jego naturalnym środowisku. Na wolności żyją około 11 lat.
Jelonek czubaty to bardzo fascynujące stworzenie, którego badania są utrudnione, w związku z prowadzonym przez niego stylem życia. Nie jest to gatunek zbyt liczny i ciągle maleje jego populacja, przede wszystkim w wyniku polowań i utraty naturalnych siedlisk. Jelonek czubaty w niektórych prowincjach Chin został zaliczony do gatunków chronionych.
