Termoregulacja w świecie ptaków jest bardzo ważnym czynnikiem w ich życiu. Skrzydlaki podobnie jak wszystkie żywe organizmy, są zmuszone dostosować swój wygląd i fizjologię do warunków, w których przebywają. Jest to dosyć skomplikowane, ale niezbędne do życia.
Termoregulacja w świecie ptaków dotyczy różnych gatunków tych zwierząt i rozmaitych środowisk, w których żyją. Zwłaszcza u ptaków osiadłych zauważalne są różnice pomiędzy osobnikami populacji południowych i północnych. Podobne różnice można zaobserwować u ptaków nizinnych i górskich. Różnice te najbardziej widoczne są w rozmiarach ciała.
Temperatura w życiu ptaków
Termoregulacja w świecie ptaków jest niezbędna do ich prawidłowego funkcjonowania. Skrzydlaki żyjące w cieple są trochę mniejsze od tych z terenów chłodnych. Zmniejsza się stosunek powierzchni ciała do jego masy. Znacznie ułatwia to utrzymanie właściwej temperatury. Ptaki ze skróconym dziobem i nogami również minimalizują straty ciepła.
Poza tym gatunki ptaków południowych z terenów suchych są trochę jaśniejsze od swoich górskich kuzynów z obszarów podmokłych. Stanowi to również zabezpieczenie przed utratą ciepła. Ciemny barwnik pochłania promieniowania, co pozwala zaoszczędzić 20% energii w stosunku do jasnych osobników.
Skuteczne zapobieganie utracie ciepła
Termoregulacja w świecie ptaków pozwala im dostosować się do panujących warunków środowiskowych. Zapobieganie utracie ciepła jest niezbędne podczas zimy. Doskonale radzą sobie ptaki wodne, które spędzają wiele godzin w wodzie o temperaturze trochę powyżej 0oC. Taką umiejętność zawdzięczają specjalnym przystosowaniom anatomiczno-fizjologicznym.
Największe straty ponoszone są w odnóżach ze względu na posiadaną pokaźną powierzchnię w stosunku do masy. W celu zmniejszenia tego zjawiska ptaki te wykształciły specjalny sposób ułożenia naczyń jak wymienniki ciepła. Tętnice, które doprowadzają ciepłą krew ułożone są blisko i równolegle z żyłami, którymi następuje powrót krwi schłodzonej.
Dzięki bliskiemu położeniu obu naczyń krew ciepła znacznie się wychładza, a zimna krew chłodna nagrzewa. Zmniejsza to gradient temperatury w nogach. Taki system pomaga utrzymać podobną temperaturę w stopie i środowisku, minimalizując znacznie straty ciepła.
Poza tym ptaki posiadają umiejętność obkurczania cieniutkich naczyń obwodowych, redukując w ten sposób napływ ciepłej krwi. W niskich temperaturach nie potrzebna jest zbyt duża ilość tlenu, ponieważ metabolizm komórek spada. Dodatkowe oszczędności dają anastomozy czyli specjalne połączenie tętnic z żyłami.
Przy ich użyciu krew nie dociera do powierzchniowych i jednocześnie najchłodniejszych warstw skóry. Anastomozy wykorzystywane są tylko okresowo, ponieważ odcinają komórki od dopływu tlenu i składników odżywczych. Uniemożliwiają również usuwanie trujących metabolitów.
Przystosowanie fizjologiczne kolibrów
Termoregulacja w świecie ptaków najmniejszych na świecie czyli kolibrów jest skomplikowana. Muszą przystosować się do środowiska, w którym żyją. Ich małe rozmiary utrudniają im utrzymać równowagę cieplną. Jedną ze wspaniałych metod radzenia sobie z tym problemem jest obniżenie temperatury w porze nocnej, podczas spoczynku.
Jednocześnie skutkuje to obniżeniem tempa przemiany materii. W takiej sytuacji kolibry mogą przetrwać bez pobierania pożywienia. Ptaki te muszą bardzo szybko oddychać w celu dostarczenia organizmowi odpowiedniej ilość tlenu i utrzymania prawidłowego tempa przemiany materii.
Serce kolibrów w stosunku do ich rozmiarów jest znacznie większe niż u innych ptaków, gdyż musi pompować duże porcje krwi. Takie przystosowanie tych ptaków do życia w przyrodzie, wymusza znaczne przyspieszenie częstotliwości bicia serca. Średnio wynosi ono około 600 skurczów na minutę, ale może osiągnąć nawet ponad 1200.
Termoregulacja w świecie ptaków pozwala im przebywać w specyficznych warunkach pogodowych. Niektóre gatunki ptaków podczas chłodów grzeją się wzajemnie własnym ciepłem. Natomiast dostosowanie się ptaków wodnych w okresie zimowym nie jest łatwe. Muszą radzić sobie w wyjątkowo trudnych warunkach środowiskowych, aby przetrwać.
